Immunologia czerniaka

Streszczenie referatu wygłoszonego na konferencji: Diagnostyka i leczenie czerniaka
(Wierzba k. Rucianego Nidy, 27–29.11.2003 r.)


Czerniak uważany jest za jeden z najbardziej immunogennych nowotworów, tzn. zdolnych do indukcji odpowiedzi przeciwnowotworowej. Pośrednio wskazuje na to częstsze niż w innych nowotworach występowanie spontanicznych remisji i obecność u części pacjentów reaktywności immunologicznej przeciw komórkom czerniaka. Relatywnie duża immunogenność czerniaka stwarza nadzieje na opracowanie skutecznych metod immunoterapii tego nowotworu. Wśród antygenów nowotworowych związanych z komórkami czerniaka można wyróżnić kilka grup:
a) antygeny powszechnie występujące – obecne na komórkach czerniaka i różnych komórkach prawidłowych,
b) antygeny różnicowania – obecne na komórkach czerniaka, melanocytach i ich prekursorach,
c) antygeny wspólne, zwane antygenami nowotwór/jądro – występujące na komórkach nowotworowych, spermatocytach i spermatogoniach,
d) antygeny swoiste – obecne tylko na komórkach nowotworowych. Z czysto immunologicznego punktu widzenia najlepiej do celów immunoterapii nowotworów nadawałyby się antygeny swoiste, gdyż odpowiedź immunologiczna przeciw nim powinna kierować się tylko wyłącznie przeciw komórkom nowotworowym, oszczędzając komórki prawidłowe. Niestety, antygeny swoiste występują tylko w niewielkim odsetku czerniaków i są na ogół mało immunogenne. Należą do nich białka, takie jak np. zależna od cyklin kinaza 4 (CDK4) czy b-katenina – zmienione w wyniku mutacji zachodzących w procesie onkogenezy. W immunoterapii czerniaka większe zainteresowanie, ze względu na immunogenność i częstość występowania, budzą antygeny wspólne, np. NY-ESO-1 lub z grupy MAGE i antygeny różnicowania, np. Melan-A/MART-1, gp100, tyrozynaza. Żeby antygeny związane z nowotworem mogły pobudzić odpowiedź immunologiczną, komórki nowotworowe powinny mieć zarówno cząsteczki głównego układu zgodności tkankowej (MHC), jak i cząsteczki kostymulujące. Limfocyty T pomocnicze ulegają bowiem pobudzeniu i inicjują odpowiedź komórkową, np. powstanie cytotoksycznych limfocytów T i odpowiedź humoralną, czyli produkcję przeciwciał przeciwnowotworowych tylko wtedy, jeżeli antygeny nowotworowe są im zaprezentowane w połączeniu z cząsteczkami MHC, a komórki prezentujące posiadają również cząsteczki kostymulujące, np. CD80/CD86. Niestety, większość komórek nowotworowych ma...


View full text...