Jak poprawić przestrzeganie zaleceń u pacjentów po przeszczepieniu serca? Przegląd piśmiennictwa i doświadczenia własne

Wstęp : Przeszczepianie narządów jest skuteczną, uznaną i bezpieczną metodą leczenia schyłkowej niewydolności narządów. Celem transplantacji jest przedłużenie życia, poprawa jego jakości i powrót chorego do społeczeństwa. Brak adherencji u pacjentów po przeszczepieniu oscyluje w granicach od 5% do 70% (1 na 5 pacjentów). Z powodu braku adherencji wzrasta siedmiokrotnie prawdopodobieństwo niewydolności graftu, co jest trzecią główną przyczyną epizodów odrzucania przeszczepionego narządu.

Cel pracy: Ocena przestrzegania zaleceń u chorych po przeszczepieniu serca ( heart transplantation – HTX) na podstawie badań własnych oraz ocena interwencji pielęgniarskich wpływających na poprawę adherencji na podstawie literatury i doświadczeń własnych.

Materiał i metody : Badanie przeprowadzono u 66 pacjentów (16 kobiet, 50 mężczyzn) w wieku 23–76 lat, od roku do 18 lat po HTX, w trakcie wizyt ambulatoryjnych i hospitalizacji na Oddziale Klinicznym Chirurgii Serca, Naczyń i Transplantologii Szpitala Jana Pawła II. Do oceny przestrzegania zaleceń wykorzystano kwestionariusz Morisky’ego podzielony na dwie części dotyczące stosowania leków immunosupresyjnych oraz innych leków.

Wyniki : Ze zgromadzonych danych wynika, że 35% pacjentów przyznało, że zdarzyło się im zapomnieć zażyć leki immunosupresyjne, a 41% – inne leki; 3–6% vs 21,21–30,3% przerwało zalecone leczenie. Przegląd literatury i Evidence Based Nursing wskazuje na konieczność łączenia różnorodnych metod zwiększających adherencję.

Interwencje podjęte przez pielęgniarkę: • ocena przyczyny niestosowania się do zaleceń,

• dobranie formy i metod edukowania pacjentów,

• promowanie samoopieki,

• współpraca z lekarzem.

Ewaluacja podjętych działań: nie odnotowano epizodów ostrego odrzucania oraz niskich poziomów leków wynikających z nieprzestrzegania zaleceń.

Wnioski : Działania pielęgniarskie powinny się skupić na łączeniu metod edukacji pacjenta oraz ocenie przyczyn niestosowania się do zaleceń zespołu terapeutycznego. Kombinacja interwencji pielęgniarskich pozwala na budowanie dobrej adherencji u pacjentów po HTX.

Background : Organ transplantation is a treatment of choice for selected patients with end stage organ diseases. Medication adherence (MA) is essential for the survival of organs grafts, however complexity of the medication – taking regimen makes adherence difficult and is the reason of graft loss and graft rejection.

Aim of the study : To assess adherence in patients after heart transplantation (HTX). Evaluation of nursing interventions which improve adherence based on literature and own experience

Material and methods : The group of 66 patients after HTX were administered a questionnaire that included the validated 6-item Morisky Medication Adherence Scale.

Results : The age of participants was ranged 23-73 years, 1-17 years after HTX. 35% of recipients admitted to having missed a dose of immunosuppressive medications, 41% vs. other drugs. 3-6% cut back or stopped taking their medication because they felt worse or they felt their conditions were under control vs. 21.21-30.3%. Literature review and Evidence Based Nursing indicates the need to combine various methods to increase MA.

Nursing interventions:

• evaluation of the reasons for not following the recommendations,

• choosing the form and methods to educate patients,

• promoting self-care.

Evaluation: there were no episodes of acute rejection, low levels of drugs resulting from nonadhrence.

Conclusions : Nursing actions should focus on combining the methods of patient education and assessing the reasons for not following the recommendations of the therapeutic team. A combination of interventions in nursing allows building a good adherence in patients after HTX.