„Jesteśmy, aby ratować, leczyć, dawać nadzieję…”
Szanowni Państwo!
Koleżanki i Koledzy!
W rocznicę szczególnego Jubileuszu – 25-lecia naszej zabrzańskiej kardiochirurgii powracamy pamięcią do bardzo trudnych i nowatorskich w Polsce wyzwań, jakich podjęliśmy się, otwierając 15 sierpnia 1985 r. pod kierunkiem prof. Zbigniewa Religi oddział kardiochirurgii w Zabrzu. Mając wsparcie medyczne i życzliwość ówczesnych pionierów zabrzańskiej, śląskiej kardiologii i kardiochirurgii, wybitnych profesorów: Stanisława Pasyka, Lili Goldstein, Jana Wodnieckiego, ale także Leszka Gieca, Tadeusza Petelenza, Tadeusza Mandeckiego, Tadeusza Paliwody, a później ich uczniów i wychowanków, rozpoczęliśmy w Zabrzu program kardiochirurgiczny, którego owocem było wykonanie w latach 1985–2010 ponad 28 000 operacji serca u dorosłych i dzieci. Wspólnie pokonaliśmy wiele barier w polskiej kardiochirurgii, kardiologii i transplantologii, wychowując nowe ambitne pokolenie lekarzy i pielęgniarek, tworząc zabrzańską szkołę kardiochirurgii, aby lepiej, skuteczniej ratować, nowocześnie leczyć, dawać nadzieję…
• 15.08.1985 r. – W Wojewódzkim Ośrodku Kardiologii w Zabrzu (obecnie Śląskie Centrum Chorób Serca) z udziałem prof. W. Sitkowskiego przeprowadzona zostaje pierwsza operacja serca, która daje początek nowoczesnej kardiochirurgii na Śląsku. Kierownikiem kliniki jest doc. Z. Religa.
• 1985 r. – Zainicjowanie przez Z. Religę programu chirurgicznej reperfuzji w świeżym zawale serca.
• 05.11.1985 r. – Z. Religa w asyście A. Bochenka, J. Wołczyka, M. Zembali, B. Ryfińskiego i B. Kominka oraz anestezjologami dokonuje pierwszego przeszczepu serca w Polsce, rozpoczynając tym samym program transplantacji tego narządu w kraju. Biorcą jest J.K. z Krzepic – chory z nieodwracalnym uszkodzeniem serca.
• 1985–1990 r. – Operacje wrodzonych wad serca u dzieci (Z. Religa i M. Zembala).
• 1986 r. – Pierwsza w Polsce próba transplantacji serca i płuc (Z. Religa i M. Zembala).
• 13.11.1987 r. – Z. Religa we współpracy z naukowcami
prof. J. Vasku i doc. T. Dostalem (Brno) oraz prof. W. Szumakowem (Moskwa) dokonuje implantacji sztucznych komór typu Brno-TAH, rozpoczynając tym samym pierwszy w Polsce program mechanicznego wspomagania krążenia.
• 1987 r. – M. Zembala we współpracy z P. Sergeantem (Leuven, Belgia) wszczepia po raz pierwszy w Polsce obie tętnice piersiowe wewnętrzne u chorego z chorobą niedokrwienną serca.
• 1987 r. – M. Zembala i P. Buszman po raz pierwszy w Polsce wprowadzają chirurgiczne leczenie napadowego częstoskurczu komorowego wraz ze śródoperacyjnym mappingiem epi- oraz endokardialnym.
• 1987 r. – A. Bochenek rozpoczyna w Zabrzu program operacji wieńcowych w krążeniu pozaustrojowym, ale bez oksygenatora, tylko z wykorzystaniem własnych płuc chorego (metoda Drew).
• 1988 r. – G. Cimochowski (kardiochirurg) i W. Strzelewicz (perfuzjonista), specjaliści z USA, po raz pierwszy w Polsce, w Zabrzu, wprowadzają nowy sposób ochrony serca w czasie operacji serca, stosując kardioplegię z krwią podawaną do opuszki aorty i drogą wsteczną do zatoki wieńcowej.
• 01.10.1990 r. – Do zespołu Kliniki Kardiochirurgii w Zabrzu dołącza dr n. med. Michał Wojtalik, któremu
prof. Z. Religa powierza rozwój kardiochirurgii dziecięcej.
• 1985–1990 r. – W ośrodku zabrzańskim wykonuje się pełne spektrum operacji u dzieci, wśród których 60% stanowią noworodki i niemowlęta.
• 9.01.1991 r. – Po raz pierwszy w Polsce J. Moll przeprowadza korekcję anatomiczną przełożenia wielkich pni tętniczych u noworodka.
• 1992 r. – Klinika Kardiochirurgii w Zabrzu zawiera porozumienie z ośrodkiem kardiochirurgii w Tbilisi (Gruzja), którego celem jest szkolenie specjalistów chirurgów w leczeniu chorób serca.
• 1992 r. – M. Wojtalik wprowadza do wykonywania zespoleń systemowo-płucnych u noworodków mrożony allograft żylny. Oryginalne badania wyników wczesnych i średnioterminowych były pionierskimi w kardiochirurgii.
• 1992 r. – J. Kaperczak (Zabrze) i G. Cimochowski (USA) wprowadzają po raz pierwszy w Polsce w rewaskularyzacji serca tętnicę nabrzuszną dolną.
• 1993 r. – Rozpoczęcie po raz pierwszy w Polsce, w oparciu o doświadczenie zdobyte podczas stażu w Klinice Kardiochirurgii w San Diego (USA), pierwszych w Polsce zabiegów trombendarterektomii płucnej w przewlekłej zatorowości płucnej (Z. Religa, M. Zembala).
• 1995 r. – P. Knapik, A. Grzybowski i M. Wojtalik po raz pierwszy w Polsce w Zabrzu stosują tlenek azotu do leczenia chorych z wrodzonymi wadami serca i wysokim nadciśnieniem płucnym, wykorzystując go także w ocenie odwracalności nadciśnienia płucnego.
• 1995 r. – J. Borzymowski (Zabrze) i H.A. Machain (Bue-
nos Aires, Argentyna) wykorzystują po raz pierwszy w Polsce tętnicę promieniową jako pomost tętniczy.
• 1996 r. – Z. Religa we współpracy z inżynierami R. Kustoszem i Z. Nawratem z Fundacji Rozwoju Kardiochirurgii dokonują pierwszego wszczepienia polskich sztucznych komór typu POLTAH.
• 1996 r. – M. Zembala, R. Przybylski i P. Nadziakiewicz wspólnie z J. Chachques (Francja) wykonują w Zabrzu pierwszy w Polsce zabieg kardiomioplastyki u chorego z ciężką niewydolnością krążenia.
• 1997 r. – R. Batista (Kurytyba, Brazylia) w asyście J. Pacholewicza i B. Ryfińskiego (Zabrze) wykonuje w Zabrzu pierwszy w Polsce zabieg wentrykuloplastyki redukcyjnej.
• 1998 r. – M. Zembala, R. Przybylski i J. Wojarski wykonują pierwszy w Polsce zabieg transplantacji pojedynczego płuca u chorej ze skrajnym zwłóknieniem śródmiąższowym.
• 25.11.1999 r. – K. Lauterjung (Monachium, Niemcy),
M. Krasoń (Zabrze), W. Kuczmik (Katowice) dokonują w Zabrzu założenia pierwszego w Polsce stentgraftu własnej produkcji do aorty piersiowej u chorego z rozległym tętniakiem aorty.
• 1999–2002 r. – Pomoc szkoleniowa Zabrza dla Ukrainy – 130 operacji kardiochirurgicznych wykonywanych we Lwowie (B. Ryfiński), Łucku (M. Zembala, R. Przybylski) i Tbilisi (B. Czech i M. Wojtalik).
• 1999 r. – Rozpoczęcie programu transplantacji serca u małych dzieci (R. Przybylski, M. Zembala i B. Chodór).
• 02.1999 r. – Kit Arom (Minneapolis, USA), M. Zembala i R. Przybylski przeprowadzają po raz pierwszy w Polsce, w Zabrzu, operację wady mitralnej serca techniką małoinwazyjną.
• 2000 r. – R. Przybylski, A. Grzybowski i E. Urbańska po raz pierwszy w Polsce zastosowują żylno-żylne natlenianie pozaustrojowe (ang. extracorporeal membrane oxygenation – ECMO) u noworodka ze skrajną niewydolnością oddechową.
• 2000 r. – Operacje wrodzonych wad serca u dzieci z wykorzystaniem technik małoinwazyjnych (J. Skalski
i I. Haponiuk).
• 2000 r. – Rozwój programu operacji tętniaków łuku aorty i tętniaków piersiowo-brzusznych – warsztaty i operacje prowadzone przez zespół zabrzański z udziałem ekspertów: K. Okity (Japonia), P.P. Zanettiego (Włochy),
P. Urbańskiego (Niemcy) oraz R. Przybylskiego i M. Krasonia (Zabrze).
• 2000 r. – Rozpoczęcie programu chirurgicznego leczenia utrwalonego migotania przedsionków (M. Zembala i R. Lenarczyk).
• 2000 r. – Wykonanie w ciągu roku 1512 operacji serca w krążeniu pozaustrojowym (na trzech salach operacyjnych), co plasuje Śląskie Centrum Chorób Serca na drugiej pozycji w Polsce, po ośrodku w Krakowie, dysponującym sześcioma salami operacyjnymi.
• 6.10.2001 r. – M. Zembala we współpracy z M. Knautem (Drezno, Niemcy) i Z. Kalarusem (Zabrze) wykonuje pierwszy zabieg epikardialnej ablacji na sercu bijącym z wykorzystaniem techniki mikrofalowej u chorego z utrwalonym migotaniem przedsionków.
• 24.10.2001 r. – Pierwsza w Polsce – zakończona powodzeniem – jednoczasowa transplantacja serca i płuc u 38-letniego chorego z Tarnowskich Gór. Operacja wykonana pod kierunkiem M. Zembali we współpracy z R. Przybylskim, J. Perdeusem, J. Wojarskim i J. Czaplą.
• 12.2001 r. – Kardiolodzy dziecięcy: J. Białkowski i M. Szkutnik (Zabrze) we współpracy z J. Masurą (Bratysława, Słowacja) jako pierwsi w Polsce dokonują zamknięcia pozawałowego ubytku międzykomorowego.
• 30.08.2002 r. – Pierwsza w Polsce jednoczasowa transplantacja serca i nerek u 43-letniego pacjenta z nieodwracalnym uszkodzeniem serca i nerek (zespoły transplantacyjne pod kierunkiem R. Przybylskego
i L. Cierpki).
• 25.04.2003 r. – Zespół z Zabrza pod kierunkiem M. Zem-
bali wykonuje pierwszą pomyślną transplantację pojedynczego płuca u 55-letniego chorego z ciężkim idiopatycznym zwłóknieniem płuc.
• 03.01.2004 r. – Pierwsze w Polsce hybrydowe (chirurgiczne wewnątrznaczyniowe) zaopatrzenie ostrego rozwarstwienia aorty typu A (R. Przybylski i M. Krasoń).
• 22.06.2004 r. – Pierwsza w Polsce operacja serca u chorego przytomnego prowadzona w znieczuleniu tylko zewnątrzoponowym (ze względu na duże przeciwwskazania do intubacji i mechanicznej wentylacji). Zespół zabrzański: P. Knapik, H. Misiołek, P. Nadziakiewicz (anestezjolodzy); M. Zembala, R. Przybylski (kardiochirurdzy) we współpracy z P. Striteskim i J. Semradem (Republika Czeska).
• 11.12.2004 r. – Transplantacja pojedynczego płuca wykonana metodą małoinwazyjną u 54-letniego chorego z nieodwracalnym uszkodzeniem płuc ze zwłóknieniem śródmiąższowym, wykonana przez J. Wojarskiego.
• 2005 r. – Pierwsza w Polsce transplantacja obu płuc. Skład Zespołu: Y. Toyoda (Pittsburgh, USA), J. Wojarski, E. Kucewicz, M. Zembala (Zabrze).
• 03.01.2006 r. – Transplantacja serca metodą T-OHT (ang. total orthotopic heart transplantation; zespolenie żył płucnych i głównych dawcy i biorcy) u chorego z guzem lewego przedsionka (ang. left atrium – LA)]
(R. Przybylski).
• 5.05.2007 r. – Rozpoczęcie programu małoinwazyjnego, endoskopowego pobrania tętnicy promieniowej do rewaskularyzacji chirurgicznej, G. Bisleri (Włochy), T. Hrapkowicz, M.O. Zembala (Zabrze).
• 08.07.2008 r. i 13.07.2008 r. – Dwie transplantacje serca u niemowląt (R. Przybylski i Sz. Pawlak).
• 26.11.2008 r. – Pionierskie zastosowanie (następnego dnia po ośrodku krakowskim) przezkoniuszkowego małoinwazyjnego wszczepienia sztucznej zastawki aortalnej (biologicznej) – zespół lekarzy z udziałem kardiochirurgów, kardiologów inwazyjnych, kardiologa specjalizującego się w ocenie ultrasonograficznej, radiologa i anestezjologa wykonuje przezkoniuszkową implantację zastawki aortalnej u dwóch pacjentek obarczonych bardzo dużym ryzykiem zagrożenia życia w przypadku leczenia operacyjnego metodą klasyczną (wymianą zastawki w krążeniu pozaustrojowym). Liderzy: R. Przybylski, M. Krasoń, P. Nadziakiewicz, K. Wilczek, P. Chodór, M. Zembala (Zabrze) we współpracy z M. Thielmannem (Essen, Niemcy).
• 22.12.2008 r. – Pierwsze w Polsce wykonanie zabiegu przezudowej implantacji zastawki aortalnej typu Edwards-Sapien (K. Wilczek, P. Chodór, R. Przybylski, M. Krasoń,
P. Nadziakiewicz).
• 20.07.2009 r. – Rozpoczęcie programu małoinwazyjnej hybrydowej ablacji przetrwałego, opornego na leczenie migotania przedsionków (M. Zembala, K. Filipiak, Z. Kalarus, A. Sokal).
• 7.09.2009 r. – Pierwsze w Polsce wszczepienie drogą przezudową zastawki aortalnej typu CoreValve. Zabieg wykonany u pacjentki z ciężką stenozą zastawki aortalnej, obciążonej dużym ryzykiem operacyjnym, przez zespół lekarzy z udziałem kardiologów inwazyjnych, kardiochirurgów, kardiologa specjalizującego się w ocenie ultrasonograficznej, radiologa i anestezjologa. Liderzy: K. Wilczek, P. Chodór, T. Niklewski, M. Krasoń, R. Przybylski, J. Głowacki, P. Nadziakiewicz (Zabrze) we współpracy z K. Spargiasem (Ateny, Grecja) oraz C.J. Laborde (Londyn, Wielka Brytania).
• 19.11.2009 r. – Pomyślna transplantacja serca u 16-letniego chłopca (K.P.) po długim, 358-dniowym okresie wspomagania mechaniczną pompą pneumatyczną typu POLVAD RELIGA. Koordynator programu: J. Pacholewicz we współpracy z T. Hrapkowiczem (kardiochirurg) i T. Maciejewskim (anestezjolog).
• 21.12.2009 r. – Wszczepienie (jako drugi ośrodek w kraju, po Instytucie Kardiologii w Warszawie – G. Religa,
J. Różański) nowego typu implantowanej pompy wirowej HeartWare (Australia–USA) u 62-letniego chorego z nieodwracalnym uszkodzeniem serca i przeciwwskazaniami do transplantacji ze względu na wysokie nadciśnieniem płucne (J. Pacholewicz i T. Hrapkowicz).
• 17.05.2010 r. – Pionierskie w Polsce (K. Filipiak, M.O. Zembala, T. Niklewski) wykonanie zabiegu implantacji bezszwowej zastawki aortalnej wykonanej z osierdzia wołowego na stencie nitinolowym typu PERCEVAL S, w ramach programu małoinwazyjnej kardiochirurgii oraz innowacyjnych technologii. W roku 2010 zastawki bezszwowe wszczepiono u 13 chorych, w tym także metodą małoinwazyjną.
• 15.09.2010 r. – Transplantacja serca u 6-miesięcznego dziecka z nieodwracalnym uszkodzeniem serca
(T. Hrapkowicz, J. Wójtowicz, K. Kubacki, P. Łapa, B. Chodór, P. Nadziakiewicz).
• 28.10.2010 r. – Operacja małoinwazyjna typu MIDCAB-LAD u 103-letniej chorej z Wrocławia z chorobą niedokrwienną serca i krytycznym zwężeniem LAD niekwalifikującym się do angioplastyki wieńcowej (K. Filipiak, M.O. Zembala, J. Czapla).
• 07.03.2011 r. – Pierwsza w Polsce transplantacja płuc u chorego z mukowiscydozą (J. Wojarski, W. Karolak,
M. Ochman i S. Żegleń).
Aktywność naukowa i badawcza Kliniki Kardiochirurgii i Transplantologii
(Szczegółowy spis dorobku naukowego – prac opublikowanych w czasopismach polskich i zagranicznych oraz podręczników – znajduje się na stronie internetowej www.sccs.pl)
• Nagroda naukowa (zespołowa) Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej za wprowadzenie do praktyki klinicznej zabiegu transplantacji serca i płuc w leczeniu wad serca (1987 r.).
• Nagroda Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej za wybitne osiągnięcia naukowe dla rozwoju kardiochirurgii w Polsce (1999 r.).
• Nagroda Ministra Zdrowia za podręcznik „Chirurgia Naczyń Wieńcowych” (2003 r.).
• Nagroda zespołowa „CUORE A CUORE AWARD” dla
M. Zembali, T. Kukulskiego, R. Przybylskiego za innowacyjność i osobisty udział w rozwoju nowych metod leczenia chorych z niewydolnością serca, wręczona podczas Kongresu Amerykańskiego Towarzystwa Kardio- i Torakochirurgicznego w Tampie (FL, USA; 2005 r.).
• Zespołowa nagroda Ministra Zdrowia za wdrożenie pierwszego w Polsce programu transplantacji płuc (2008 r.).
• W latach 2002–2010 czołowe miejsca w rankingach na najlepsze ośrodki kardiochirurgiczne w Polsce, organizowane m.in. przez „Wprost”, „Newsweek”, „Rzeczpospolitą” itp.
Habilitacje z zakresu kardiochirurgii
Habilitacje w trakcie rozprawy:
• Tomasz Timek (2011 r.), praca oddana (10.2010 r.);
• Jerzy Pacholewicz (2011 r.), praca oddana (11.2010 r.);
• Roman Przybylski (2011 r.), praca w przygotowaniu;
• Jacek Wojarski (2011 r.), praca w przygotowaniu.
Doktoraty z zakresu kardiochirurgii i transplantologii
Doktoraty w trakcie przygotowywania:
• lek. med. Jerzy Foremny;
• lek. med. Mirosława Herdyńska-Wąs.
Liczba prac opublikowanych w latach 1985–2010
• Podręczniki i książki: 118 rozdziałów w 39 podręcznikach.
• Liczba prac opublikowanych w czasopismach polskich: 330.
• Liczba prac opublikowanych w czasopismach zagranicznych: 147.
Międzynarodowe wyróżnienia naukowo-
-badawcze za projekty
• 2009 r. – Opublikowana na łamach prestiżowego pisma „Lancet” z inicjatywy zabrzańskich kardiochirurgów
(M. Maruszewski, M. Zembala, J. Pacholewicz), we współpracy z bioinżynierami z USA i Polski i zespołem Kliniki Chirurgii Naczyniowej prof. L. Cierpki w Katowicach publikacja dotycząca tworzenia nowych naczyń wyhodowanych z własnych tkanek chorego.
• 04.01.2010 r. – Śląskie Centrum Chorób Serca w Zabrzu, tworząc konsorcjum naukowe z Fundacją Rozwoju Kardiochirurgii oraz Instytutem Onkologii w Gliwicach, otrzymuje dofinansowanie ze środków Unii Europejskiej w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka (poddziałanie 1.3.1.), w wysokości 7,8 mln PLN na rozpoczęcie i rozwój programu naukowego dotyczącego regeneracji mięśnia sercowego z wykorzystaniem sercowych komórek macierzystych. Realizacja projektu przewidziana jest na lata 2010–2014.
Praca wyróżniona nagrodą dla głównych badaczy (kardiochirurga M.O. Zembali, bioinżynieria P. Wilczka, badacza onkologa S. Szali) podczas kongresu Europejskiego Towarzystwa Chirurgii Serca i Naczyń, Warszawa 2009.
