Kalprotektyna w chorobach reumatycznych

Kalprotektyna, znana również jako MRP8/14 lub S100A8/A9, to heterodimeryczny kompleks dwóch wiążących wapń białek S100: białka związanego ze szpikiem 8 (MRP-8 lub S100A8) i MRP-14 (lub S100A9). Kalprotektyna jest istotnym czynnikiem prozapalnym nieswoistej odpowiedzi immunologicznej, działa jak endogenna cząsteczka wzorców molekularnych związanych z uszkodzeniem (DAMP) poprzez aktywację receptora toll-like 4 [1]. Kalprotektynę po raz pierwszy wyizolowali z granulocytów Fagerhol i wsp. [2] w 1980 r. i nazwali „białkiem L1”. Termin kalprotektyna został zaproponowany później, aby odzwierciedlić rolę tego białka w ochronie nabłonka, a także jego aktywność grzybobójczą i bakteriobójczą. MRP8/14 jest związkiem wykrywanym w osoczu zdrowych osób. Zakres normy wynosi 1–6 mg/l i ulega podwyższeniu w reakcji na różnego rodzaju uszkodzenia tkanek oraz stan zapalny [3]. Kalprotektyna wydzielana z aktywowanych granulocytów i makrofagów w warunkach stanu zapalnego wykazuje działanie prozapalne in vitro w stosunku do fagocytów i komórek śródbłonka oraz wywołuje stan zapalny in vivo [4]. Duże stężenie kalprotektyny stwierdzano w płynie maziowym pobieranym ze stawów pacjentów z reumatoidalnym zapaleniem stawów. Z kolei małe stężenia kalprotektyny występują w przebiegu choroby zwyrodnieniowej stawów [5]. Masa cząsteczkowa MRP8/14 wynosi zaledwie 36,5 kDa. Dzięki temu białko może dyfundować z objętych zapaleniem stawów do krwiobiegu, co umożliwia oznaczenie poziomu MRP8/14 w osoczu. Biologiczny okres półtrwania tego związku w osoczu wynosi jednak zaledwie 5 godzin [6].
Obecnie wielu autorów jest zdania, że kalprotektyna MRP8/14 stanowi potencjalnie bardziej czuły biomarker aktywności choroby reumatoidalnej niż tradycyjne wskaźniki stanu zapalnego, takie jak odczyn Biernackiego czy białko C-reaktywne (C-reactive protein – CRP), ponieważ bezpośrednio określa stan zapalny toczący się w błonie maziowej [7]. Liczne badania wykazały zależność między poziomem kalprotektyny a aktywnością choroby u pacjentów z reumatoidalnym zapaleniem stawów (RZS) [8], chorobą Stilla [9], zesztywniającym zapaleniem stawów kręgosłupa (ZZSK) [10], łuszczycowym zapaleniem stawów (ŁZS) [11], pierwotnym zespołem Sjögrena (pZS) [12], młodzieńczym idiopatycznym zapaleniem stawów (MIZS) [13] oraz toczniem rumieniowatym układowym (TRU) [14]. Zwiększone stężenie kalprotektyny stwierdzano również u...


Pełna treść artykułu...