Kawiarenki tlenowe
- dobrodziejstwo czy kolejna moda?

W artykule przedstawiono fizjologiczną rolę tlenu w ustroju, wskazania do stosowania tlenoterapii i jej niepożądane efekty. Krytycznie oceniono celowość profilaktycznego (ochraniającego przed stresem lub usprawniającego) stosowania tlenoterapii w tzw. kawiarenkach tlenowych, zwłaszcza w postaci serwowania koktajli tlenowo-witaminowych.


Człowiek funkcjonuje prawidłowo tak długo, jak długo utrzymana jest tlenowa homeostaza narządowa (mikro) i ogólnoustrojowa (makro). Tlen (O₂) jest efektywnym źródłem energii. Fizjologiczne przemiany 1 mola glukozy w warunkach tlenowych dostarczają 38 moli ATP, natomiast przemiany beztlenowe są źródłem zaledwie 2 moli ATP. Warunkiem długotrwałego funkcjonowania organizmu jest utrzymywanie dynamicznej równowagi. Kiedy więc w pewnym okresie, np. podczas pracy, przy niedoborze tlenu powstaje deficyt tlenowy, to w okresie wypoczynku ten dług tlenowy spłacany jest przez nadal podwyższone zużycie O₂ celem zmetabolizowania mleczanów. W ten sposób utrzymany będzie bilans tlenowy. Przekroczenie granic adaptacyjnych, może być odwracalne lub zakończyć się śmiercią. Granica ta jest indywidualnie różna, zależna od wydolności fizycznej i wielu innych, mniej poznanych czynników [10].

Pierwszym etapem na drodze przemian tlenowych jest dostarczenie tlenu do ustroju. Funkcja ta, tj. czynność układu oddechowego, regulowana jest w układzie sprzężenia zwrotnego przede wszystkim prężnością tlenu we krwi tętniczej. Choć obniżenie tętniczego pO₂ zwiększa wentylację płuc tylko o połowę, to jednak ten sam deficyt tlenu doprowadzając do wzrostu pCO₂ i obniżenia pH jest w stanie zwiększyć wentylację płuc ponaddziesięciokrotnie. Dyfuzja tlenu z pęcherzyków płucnych do krwi zależy od różnicy tętniczo-żylnej pO₂. Wzrasta więc w czasie wysiłku fizycznego, wspomagana wtedy przez 3-krotne zwiększenie pojemności dyfuzyjnej dla tego gazu.

Drugim czynnikiem na drodze transportu tlenu jest zdolność przenoszenia tlenu przez krew. Pojemność tlenowa krwi w warunkach fizjologicznych jest wystarczająca dla zapewnienia dostawy tlenu. Dzieje się tak nawet podczas wysiłku maksymalnego, kiedy pojemność ta przewyższa wartość spoczynkową ponaddwudziestokrotnie (spoczynkowe zużycie tlenu przez organizm wynosi »250 ml/min, a podczas wysiłku może osiągnąć 6 l/min). W warunkach prawidłowej czynności układu sercowo-naczyniowego dowóz tlenu do tkanek zwiększa się...


View full text...