Kilka słów o Klinice

Najnowszy zeszyt Postępów w chirurgii głowy i szyi jest w całości poświęcony Klinice Otolaryngologii i Onkologii Laryngologicznej Akademii Medycznej w Poznaniu w związku z jej jubileuszem 85-lecia istnienia, jak i organizowanym przez Klinikę XLII Krajowym Zjazdem Polskiego Towarzystwa Otorynolaryngologów – Chirurgów Głowy i Szyi. Zespół wieloletnich pracowników Kliniki przedstawia w nim szereg artykułów, ilustrujących najważniejsze kierunki działania zarówno w sferze naukowej, jak i leczniczej. Wszystko zaczęło się w 1919 r., kiedy krótko po odzyskaniu przez Polskę niepodległości utworzono Uniwersytet Poznański. Jedną z pierwszych struktur w nim powstałych był Wydział Lekarski, kierowany przez dr. Adama Wrzoska. W tym czasie wrócił z Niemiec prof. Antoni Jurasz – dziekan Wydziału Lekarskiego w Heidelbergu i w 1921 r. zorganizował Uniwersyteckie Ambulatorium Laryngologiczne – ta placówka dała początek Katedrze i Klinice Laryngologii. Po 2 latach prof. Antoni Jurasz przekazał kierownictwo Kliniki swojemu współpracownikowi, prof. Alfredowi Laskiewiczowi, który prowadził ją aż do wybuchu II wojny światowej. Dzięki swoim zdolnościom organizacyjnym zdołał on zakupić najnowsze instrumentarium do zabiegów diagnostycznych i chirurgicznych. Po zakończeniu wojny trzeba było stworzyć Klinikę od podstaw – zadania tego podjął się prof. Aleksander Zakrzewski, jej późniejszy kierownik do 1979 r. Początkowo siedzibą Kliniki był budynek przy ul. Matejki 60, a w 1950 r. została przeniesiona do Szpitala Klinicznego nr 2 przy ul. Przybyszewskiego 49, gdzie mieści się do dziś. Poprzez swoją działalność naukową i usługową Klinika stała się znanym ośrodkiem leczenia onkologicznego, leczenia usznopochodnych powikłań wewnątrzczaszkowych i chorób swoistych górnych dróg oddechowych. Równolegle intensywnie rozwijała się audiologia i foniatria.
W 1979 r. kierownikiem Kliniki został prof. Zygmunt Szmeja, który rozwijał jej główne kierunki działania, a mianowicie chirurgiczne leczenie nowotworów głowy i szyi oraz ich nowoczesną diagnostykę. W tamtych latach zapoczątkowano szeroką współpracę zagraniczną, głównie z ośrodkami niemieckimi i francuskimi, co zaowocowało wyjazdami do krajów Europy Zachodniej na szkolenia i staże naukowe oraz organizacją międzynarodowych kongresów i sympozjów. Zaczął się również intensywny rozwój mikrochirurgii usznej oraz badań z zakresu biologii molekularnej nowotworów. W 2000 r. kierownictwo Kliniki objął prof. Witold Szyfter. W latach 2001–2006 Klinikę całkowicie zmodernizowano, wybudowano bardzo nowoczesny blok operacyjny i oddział pooperacyjny. W obecnie w skład Katedry Otolaryngologii wchodzą: • Klinika Otolaryngologii i Onkologii Laryngologicznej, • Klinika Otolaryngologii Dziecięcej, • Ośrodek Rehabilitacji Laryngologicznej, • Poradnia Otolaryngologiczna z różnymi pracowniami (Laboratorium Zaburzeń Snu, Pracownia Kości Skroniowej, Pracownia Alergologii z Inhalatorium, Pracownia Otochirurgii, Pracownia Ultrasonografii).

Cały czas trwa bardzo bliska współpraca i wspólna działalność z Katedrą i Kliniką Foniatrii i Audiologii. We wszystkich placówkach Kliniki Otolaryngologii i Onkologii Laryngologicznej udzielanych jest ok. 20 tys. porad specjalistycznych rocznie, 3700 pacjentów jest hospitalizowanych, wykonuje się 3200 operacji. Klinika Otolaryngologii i Onkologii Laryngologicznej w rankingach organizowanych przez tygodnik Newsweek i Wprost każdorazowo – to znaczy 5-krotnie – uzyskała pierwsze miejsce w Polsce. Bardzo prężnie działa Studenckie Koło Naukowe, zrzeszające ok. 20 członków, którzy w ciągu ostatnich 8 lat uzyskali 15 nagród na konferencjach naukowych, w tym 7 pierwszych. Studenci wraz z doświadczoną kadrą lekarską już po raz 8. zorganizowali letni obóz naukowy, na którym przebadano w sumie ponad 5 tys. dzieci z Wielkopolski, prowadząc diagnostykę zaburzeń słuchu. Każdego roku organizowane są liczne kursy dokształcające o różnej tematyce, obejmującej zagadnienia wczesnej diagnostyki i chirurgii w nowotworach głowy i szyi, ultrasonografię, rehabilitację dziecka zaimplantowanego wszczepem ślimakowym, chirurgię czynnościową zatok przynosowych i postępowanie w szumach usznych. Do najważniejszych kierunków działań badawczych Kliniki należą: biologia nowotworów głowy i szyi (badania molekularne, immunologiczne, cytogenetyczne, histopatologiczne), genetyka niedosłuchów (ścisła współpraca z Instytutem Genetyki Człowieka PAN), wykorzystanie ultrasonografii w otolaryngologii, reinerwacja krtani, nowe metody obrazowania w otolaryngologii, epidemiologia nerwiaków nerwu słuchowego, przewlekła stymulacja elektryczna drogi słuchowej, wszczepy ślimakowe i pniowe.
Co roku ukazuje się w czasopismach krajowych i zagranicznych ponad 70 publikacji, przygotowanych przez kadrę naukową Kliniki, realizowane są granty badawcze KBN z zakresu wszczepów ślimakowych i biologii molekularnej nowotworów, a także liczne własne projekty badawcze. Szeroko prowadzona jest współpraca naukowa z ośrodkami zagranicznymi w Tybindze, Bordeaux, Bergen, Kilonii, Moguncji, Essen i Helsinkach. Pracownicy Kliniki czynnie uczestniczą w bardzo licznych zjazdach zagranicznych i krajowych, przedstawiając na nich każdego roku ok. 150 referatów i posterów. Klinika oferuje swoim chorym szeroki wachlarz procedur i operacji otorynolaryngologicznych, z których najważniejsze to: • chirurgia onkologiczna: mikrochirurgia laserowa, różne zabiegi rekonstrukcyjne w raku krtani (laryngektomia częściowa, nadgłośniowa, przezgłośniowa, nadpierścienna, laryngofaryngektomia częściowa), selektywne zabiegi układu chłonnego szyi, chirurgia guzów gardła i jamy ustnej z użyciem śródoperacyjnej kontroli ultrasonograficznej, chirurgia guzów gruczołów ślinowych z monitorowaniem czynności nerwu VII;
• mikrochirurgia uszna i chirurgia głuchoty: stapedektomie także z użyciem lasera Erbium-Yag, tympanoplastyki, wszczepy ślimakowe i pniowe; • od 1994 r. jest realizowany unikalny program leczenia głuchoty metodą wszczepów ślimakowych (wspólnie z Kliniką Foniatrii i Audiologii); do końca 2005 r. zaimplantowano 360 chorych, w tym 2 wszczepem pniowym; • chirurgia czynnościowa zatok przynosowych (FESS); • chirurgia podstawy czaszki: guzy kąta mostowo-móżdżkowego, wszczepy pniowe, operacje przysadki z dojścia transsfenoidalnego; • chirurgia rekonstrukcyjna nerwu twarzowego; • chirurgia w zespole bezdechu sennego – laserowe uwulopalatoplastyki; • alergologia z rynologią; • chirurgia rekonstrukcyjno-plastyczna (płaty uszypułowane). W chwili obecnej kadra Kliniki to 7 profesorów i docentów, 16 lekarzy specjalistów, 3 doktorantów, grupa specjalizujących się, 2 akustyków, 4 psychologów, logopedów i surdopedagogów, audioprotetycy, liczna grupa doświadczonych pielęgniarek, w tym wiele po studiach wyższych oraz pracownicy administracyjni. Zachęcam Państwa do lektury Postępów w chirurgii głowy i szyi! kierownik Katedry i Kliniki prof. dr hab. med. Witold Szyfter