Kluby pacjenta – niedoceniane programy wsparcia

Cel: W artykule przedstawiono kompleksową charakterystykę osób chorujących na schizofrenię, korzystających z klubów pacjenta, ze szczególnym uwzględnieniem parametrów procesu zdrowienia, takich jak sieci społeczne oraz poziom funkcjonowania społecznego.

Metody: Badanie przeprowadzono w latach 2009–2011. Objęto nim osoby chorujące na schizofrenię, korzystające z klubów. Grupą kontrolną byli uczestnicy innych środowiskowych programów wsparcia, niekorzystający z klubów. Dane zebrano, wykorzystując Kwestionariusz Socjodemograficzny, Kwestionariusz Przebiegu Choroby, Kwestionariusz Korzystania ze Środowiskowego Systemu Wsparcia – przygotowane na potrzeby badania, oraz Ocenę Otoczenia i Oparcia Społecznego Bizonia, Skalę Funkcjonowania Społecznego Birchwooda, Skalę Ogólnej Oceny Stanu Psychicznego GAS.

Wyniki: Uczestnicy klubów w porównaniu z użytkownikami innych programów korzystają z nich przez długi czas – średnio 83 miesiące. Mają nieco liczniejsze sieci społeczne niż osoby w nich nieuczestniczące. Zbadano również poziom funkcjonowania społecznego badanych. Osoby korzystające ze wsparcia klubów uzyskują wyższe wyniki w skalach „wychodzenie z izolacji” i „samodzielność realizowana”. Znaczna część grupy uczestników klubów korzysta jednocześnie z innych programów wsparcia – przede wszystkim z warsztatów terapii zajęciowej (26%) i środowiskowych domów samopomocy (39%).

Wnioski: Udział w klubach stanowi stabilne i długoterminowe wsparcie dla osób z doświadczeniem choroby psychicznej. Przy kierowaniu pacjentów do klubów warto pamiętać, że ich uczestnicy stanowią grupę dysponującą dużymi możliwościami interpersonalnymi, wysokim poziomem zasobów społecznych i dobrze radzą sobie z objawami choroby. Może to być istotnym wsparciem w powrocie do samodzielnego funkcjonowania. Przy tworzeniu lub modyfikacji programów klubów warto położyć nacisk na dostęp do aktywności związanych z naturalnymi, a nie jedynie instytucjonalnymi formami życia społecznego. Kluby mogą stać się również podstawą dla budowania ruchu samopomocowego osób z doświadczeniem choroby psychicznej.

Purpose: The article aims to provide a comprehensive characterization of people with schizophrenia using the Patient’s Clubs, with particular consideration of the parameters of the healing process, such as social networks and the level of social relations.

Methods: The study was completed in 2009-2011. It involved patients suffering from schizophrenia, who used the services of such Clubs. The control group were participants of other community treatment programs, who did not benefit from the Clubs. Data were collected, using the Sociodemographic Questionnaire, the Questionnaire of the course of Illness and the Questionnaire of Community Support System, prepared specially for this research, as well as the Bizoń Evaluation of Environmental and Social Support, the Birchwood Social Functioning Scale and the Scale of the General Mental Status Examination GAS.

Results: In comparison with users of other programs, the Clubs participants use their services much longer, i.e. 83 months, on average. They have slightly more numerous social networks than those who do not participate in Clubs. The level of social functioning of patients was also examined. Those benefiting from the support of Clubs achieved higher results in scales ‘exiting isolation’ and ‘self-reliance implemented’. Significant part of the Clubs participants Clubs used at the same time other support programs, first of all the Occupational Therapy Workshops (26%) and the Environmental Self-Help Houses (39%).

Conclusions: Participation in Clubs facilitates a stable and long-term support for people with mental illness experience. It is worth remembering that, when referring patients to such, the participants have great interpersonal potentials social resources to cope well with the symptoms of the disease. This may be an important form of support in returning to independent living. When creating or modifying the Clubs’ programs, we should emphasize on the access to activities associated with natural, and not only institutional forms of social life. Clubs may also become the basis for building a self-help movement of people with mental illness experience.