W Polsce niedobór witaminy D (stężenie 25(OH)D w surowicy < 20 ng/ml; < 50 nmol/l) jest zjawiskiem powszechnym, występującym u ok. 66% populacji, jednocześnie zbyt niskie stężenie 25(OH)D (< 30 ng/ml) występuje u 90% populacji.
Artykuł przedstawia aktualną wiedzę na temat zastosowania witaminy D, podkreślając jej znaczenie w kontekście zapobiegania i leczenia niedoborów, które są powszechnym problemem w polskiej (i nie tylko) populacji. Temat wpływu witaminy D na różne aspekty zdrowotne, w tym na homeostazę wapnia, mineralizację kości, funkcjonowanie mięśni oraz regulację układu immunologicznego, jest w ostatnich latach podkreślany w wielu publikacjach. Niedobór witaminy D może prowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych, ponieważ reguluje ona bardzo wiele procesów metabolicznych.
Aktualne wytyczne dotyczące suplementacji witaminy D w Polsce, zawarte w „Zaleceniach postępowania w zapobieganiu i leczeniu niedoboru witaminy D w Polsce – Aktualizacja 2023” wskazują na kilka kluczowych punktów:
1. Cel suplementacji: Dąży się do osiągnięcia wartości stężenia 25(OH)D w surowicy w granicach 30–50 ng/ml, co jest uznawane za optymalne dla zdrowia.
2. Suplementacja w grupach ryzyka: Osoby z grup szczególnego ryzyka hipowitaminozy D, takie jak pacjenci z chorobami przewodu pokarmowego, otyłością, wielochorobowością, oraz osoby starsze, powinny być szczególnie monitorowane i objęte suplementacją.
3. Alternatywne formy suplementacji: W przypadkach, gdy suplementacja cholekalcyferolem (witamina D3) nie przynosi zadowalających efektów lub gdy konieczny jest natychmiastowy wzrost stężenia 25(OH)D we krwi, zaleca się stosowanie kalcyfediolu (25-hydroksywitaminy D) jako alternatywnej formy suplementacji, która omija metabolizm wątrobowy i może być bardziej skuteczna w niektórych grupach pacjentów.
4. Wyrównanie niedoboru przed leczeniem: Przed rozpoczęciem leczenia antyresorpcyjnego konieczne jest wyrównanie niedoboru witaminy D, co jest warunkiem sine qua non skuteczności leczenia.
5. Edukacja i świadomość: Istotne jest zwiększenie świadomości na temat znaczenia witaminy D oraz promowanie odpowiednich strategii suplementacyjnych w populacji, aby zredukować powszechny niedobór tej witaminy.
Artykuł omawia zastosowanie kalcyfediolu, który może być bardziej efektywny w niektórych przypadkach, gdy nie udaje się uzupełnić niedoboru witaminy D lub gdy konieczny jest natychmiastowy wzrost stężenia 25(OH)D we krwi. Kalcyfediol jako metabolit witaminy D omija metabolizm wątrobowy, co czyni go bezpieczniejszą i skuteczniejszą opcją terapeutyczną dla wielu pacjentów, m.in. mających problemy związane z wchłanianiem czy metabolizmem wątrobowym. Zgodnie z rekomendacjami ekspertów stosowanie kalcyfediolu (25-hydroksykalcyferolu) warto rozważyć w następujących grupach:
1. Pacjenci z otyłością: Osoby z nadwagą i otyłością często mają trudności z osiągnięciem optymalnych stężeń witaminy D przy stosowaniu cholekalcyferolu, co może być związane z sekwestracją witaminy D w tkance tłuszczowej oraz upośledzeniem hydroksylacji wątrobowej.
2. Osoby z chorobami przewodu pokarmowego: Pacjenci z zespołami złego wchłaniania, przewlekłymi chorobami zapalnymi jelit oraz innymi schorzeniami, które mogą wpływać na wchłanianie witaminy D, mogą skorzystać z suplementacji kalcyfediolem.
3. Pacjenci w podeszłym wieku: Osoby starsze, zwłaszcza z wielochorobowością i przyjmujące wiele leków, mogą mieć trudności z wchłanianiem cholekalcyferolu, co czyni kalcyfediol bardziej odpowiednią opcją.
4. Pacjenci z uszkodzeniem wątroby: U pacjentów z chorobami wątroby, które mogą wpływać na metabolizm witaminy D, kalcyfediol może być lepszym wyborem, ponieważ nie wymaga hydroksylacji wątrobowej.
5. Osoby wymagające szybkiego wyrównania niedoboru witaminy D: W sytuacjach klinicznych, w których konieczne jest szybkie osiągnięcie odpowiednich stężeń witaminy D, np. w osteomalacji, sarkopenii czy chorobach reumatologicznych, kalcyfediol może być preferowany.
6. Pacjenci przyjmujący leki wpływające na metabolizm witaminy D: Osoby stosujące leki, które mogą zaburzać metabolizm witaminy D, takie jak leki przeciwdrgawkowe, glikokortykosteroidy czy leki antyretrowirusowe, również mogą skorzystać z suplementacji kalcyfediolem.
Podsumowując – artykuł podkreśla znaczenie profilaktyki i leczenia niedoboru witaminy D w kontekście wielu chorób przewlekłych, w tym otyłości. Wskazuje na potrzebę dalszych badań oraz edukacji w zakresie suplementacji witaminy D, ponieważ pomimo – wydawałoby się – szerokiej kampanii edukacyjnej na temat konieczności suplementacji, nadal większość populacji Polski ma niedobór tej witaminy. Wprowadzenie kalcyfediolu jako alternatywy dla tradycyjnej witaminy D otwiera nowe możliwości terapeutyczne, co może się przyczynić do lepszego zarządzania niedoborami witaminy D w różnych grupach pacjentów, szczególnie tych narażonych na niedobór i trudności w suplementacji. W obliczu rosnącej liczby przypadków niedoboru witaminy D konieczne jest podejmowanie działań mających na celu zwiększenie świadomości w zakresie jej znaczenia oraz promowanie odpowiednich strategii suplementacyjnych w populacji.
1.
This is an Open Access journal, all articles are distributed under the terms of the Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International (CC BY-NC-SA 4.0). License (http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/), allowing third parties to copy and redistribute the material in any medium or format and to remix, transform, and build upon the material, provided the original work is properly cited and states its license.
