Komentarz do artykułu
Pacjent z cukrzycą po chirurgicznej rewaskularyzacji mięśnia sercowego – wyzwanie dla rehabilitacji kardiologicznej

dr n. med. Jerzy Rybicki
SPZOZ „Repty” Górnośląskie Centrum Rehabilitacji, Tarnowskie Góry


Praca dra M. Karolewskiego z zespołu poznańskiego porusza bardzo istotne zagadnienie w rehabilitacji kardiologicznej, jakim jest kompleksowe postępowanie z chorym na cukrzycę po chirurgicznej rewaskularyzacji.
Zmniejszenie śmiertelności i obniżenie infekcyjnych powikłań pooperacyjnych uzależnione jest od precyzyjnej kontroli glikemii z zastosowaniem pompy insulinowej w okresie przedoperacyjnym, operacyjnym i pooperacyjnym (Portland Diabetic Project) [1]. Chory z cukrzycą po zabiegu pomostowania aortalno-wieńcowego, przyjęty na oddział rehabilitacji kardiologicznej, wymaga zwykle korekty dawek insuliny na podstawie przeprowadzanych wielokrotnie w ciągu doby pomiarów glikemii z oceną stopnia jej wyrównania za pomocą pomiaru stężenia hemoglobiny glikowanej (HbA1c) z docelowym, trudnym do uzyskania jej poziomem <6,5%. Stopień zaawansowania mikroangiopatii cukrzycowej obrazują zmiany na dnie oka oraz nasilenie nefropatii cukrzycowej. Makroangiopatia, poza specyficznym wielonaczyniowym i obwodowym zajęciem naczyń wieńcowych, obejmuje często naczynia obwodowe kończyn dolnych oraz zewnątrz- i wewnątrzczaszkowe. Ocena czynnościowa chorego z wieloletnim przebiegiem cukrzycy musi uwzględnić wymienione narządy i obszary naczyniowe. W badaniach układu krążenia uwzględnić należy możliwość występowania neuropatii autonomicznej ze zmniejszonym odczuwaniem bólu wieńcowego bądź jego brakiem, częstszych arytmii oraz niewydolności serca. Współwystępowanie nadciśnienia, otyłości brzusznej, hipertrójglicerydemii i hiperglikemii na czczo tworzy zespół metaboliczny istotnie zwiększający ryzyko sercowo-naczyniowe [2]. Podłoże patofizjologiczne zmian naczyniowych w cukrzycy obejmuje dysfunkcję śródbłonka naczyniowego, komórki mięśni gładkich naczyń oraz funkcję płytek krwi, a zatem kluczowe elementy progresji choroby wieńcowej [3]. Rehabilitacja kardiologiczna tej grupy chorych wysokiego ryzyka stawia wysokie wymagania zespołowi leczącemu w zakresie jego kompetencji oraz dostępnych metod diagnostycznych i wielokierunkowego oddziaływania.


Piśmiennictwo
1. Furnary AP, Wu Y. Clinical effects of hyperglycemia in the cardiac surgery population: the Portland Diabetic Project. Endocr Pract 2006; 12 Suppl 3: 22-26.
2. Gami AS, Witt BJ, Howard DE, Erwin PJ, Gami LA, Somers VK, Montori VM. Metabolic syndrome and risk of incident cardiovascular events and death: a systematic review and meta-analysis of longitudinal studies. J Am Coll Cardiol 2007; 49: 403-414.
3. Creager MA, Luscher TF, Cosentino F, Beckman JA. Diabetes and vascular disease: pathophysiology, clinical consequences, and medical therapy: Part I. Circulation 2003; 108: 1527-1532.