Zgodnie z założeniami opublikowanej w 2001 roku przez Światową Organizację Zdrowia Międzynarodowej Klasyfikacji Funkcjonowania, Niepełnosprawności i Zdrowia - zdrowie i wspieranie rozwoju to dużo więcej niż leczenie chorób, kompensowanie deficytów czy praca nad usprawnianiem dysfunkcji. Na zdrowie i dobrostan każdego człowieka, zgodnie z zapisami ICF składa się aż 5 obszarów. Są to, funkcje i struktury ciała, aktywność, uczestnictwo, czynniki osobowe i środowiskowe. ICF przeprowadza nas z modelu biomedycznego do modelu biopsychospołecznego, a co za tym idzie do nowego rozumienia wczesnej interwencji, a także roli dziecka, rodziców i profesjonalistów w procesie wspomagania rozwoju dziecka.

Dziecko z zaburzeniami rozwojowymi, trudnościami w codziennym funkcjonowaniu potrzebuje wsparcia w wielu obszarach: motorycznym, poznawczym, emocjonalno-społecznym, komunikacyjnym. Istotne jest określenie najważniejszych (priorytetowych) umiejętności, których opanowanie wywoła liczne zmiany w aktywnościach dziecka. Umiejętności te określamy jako kluczowe, bazowe dla funkcjonowania dziecka, jego rozwoju oraz uczestnictwa w środowisku. Aktywność i uczestnictwo stanowią ogniwo struktury ICF. Sesja poświęcona jest ocenie i analizie funkcjonalnej oraz wspomaganiu kluczowych aktywności dziecięcych w ujęciu transdyscyplinarnym. Celem jest optymalizacja uczestniczenia i minimalizacja ograniczeń wynikających z zaburzeń struktury i funkcji oraz barier środowiskowych.

Dziecko zagrożone niepełnosprawnością lub już ze stwierdzoną niepełnosprawnością (sprzężonymi niepełnosprawnościami), ma przed sobą wiele wyzwań i to już na początku swojej drogi. Uczestnictwo w każdym wymiarze uzależnione jest od wielu czynników. Na rozwój dziecka znaczący wpływ mają jego czynniki osobowe oraz czynniki zewnętrzne, którymi bez wątpienia są działania terapeutyczne, bazujące na zasobach dziecka i jego rodziny. Zapraszamy do dyskusji na temat wpływu terapii na proces uczestnictwa i tranzycji (przejścia) z wczesnej interwencji/wspomagania rozwoju do placówki edukacyjnej.

Czynniki osobowe, obok środowiskowych są elementem czynników kontekstowych. Stanowią najbardziej enigmatyczny fragment ICF, niesklasyfikowany jak pozostałe elementy  ze względu na duże zróżnicowanie społeczne i kulturowe. To może sprawiać, że są marginalizowane, niedoceniane, pomijane. Dotyczą wpływów wewnętrznych na funkcjonowanie i niepełnosprawność, wpływów cech danej osoby. Analizując funkcjonowanie dziecka objętego wczesnym wspomaganiem rozwoju (od urodzenia/momentu stwierdzenia niepełnosprawności po rozpoczęcie przez nie edukacji szkolnej) nie sposób rozpatrywać czynniki osobowe koncentrując się tylko na dziecku. Ważne wydaje się – ze względu na specyfikę rozwoju małego dziecka - uwzględnianie czynników osobowych także najbliższej rodziny (matki, ojca, rodzeństwa).

Agnieszka Paczkowska