Konflikt i facylitacja między rolami rodzinnymi i zawodowymi a stres zawodowy w grupie nauczycieli

Wprowadzenie
Wobec nauczycieli, podobnie jak wszystkich pracowników sektora usług społecznych, stawia się szczególnie duże wymagania. Wyniki wielu badań wskazują, że jednym z najbardziej stresujących zawodów jest zawód nauczyciela.

Cel pracy
Celem opracowania jest określenie znaczenia konfliktu i facylitacji między rolami zawodowymi i rodzinnymi w wyjaśnianiu stresu zawodowego doświadczanego przez nauczycieli.

Materiał i metody
Badaniami objęto 120 nauczycieli (60 kobiet i 60 mężczyzn). Wszyscy badani pozostawali w związku małżeńskim. Pomiaru stresu doświadczanego w miejscu pracy dokonano za pomocą Kwestionariusza do Subiektywnej Oceny Pracy (SWCQ) w opracowaniu Dudka i współpracowników. Wielkość konfliktu i facylitacji między pracą i rodziną określono za pomocą skali Work-Family Fit Questionnaire w polskiej adaptacji Lachowskiej.

Wyniki i wnioski
Stres zawodowy nauczycieli nasila konflikt praca–rodzina, a redukuje facylitacja rodzina–praca. Facy¬litacja praca–rodzina redukuje jedynie wielkość stresu związanego z brakiem nagród w pracy oraz stresu związanego z brakiem wsparcia w pracy. Nie stwierdzono natomiast związku między konfliktem rodzina–praca a stresem zawodowym. Zgodnie z oczekiwaniami konflikt ról nasila, a facylitacja ról redukuje wielkość stresu zawodowego (ujętego globalnie lub pewnych jego aspektów). Czas pracy nasila stres zawodowy, o ile pracownik ocenia, że poświęcanie czasu na pracę utrudnia mu funkcjonowanie w rolach rodzinnych.



Introduction
Like all public service workers, teachers face extremely challenging demands. Numerous studies indicate that teachers of any profession encounter some of the highest levels of work-related stress.

Aim of the research
The aim of this study is to examine the impact of conflict and facilitation between occupational and family roles on the levels of work-related stress experienced by teachers.

Results
The study included 120 teachers (60 women and 60 men), all of whom were married. Occupational stress levels have been measured by means of the Subjective Work Characteristics Questionnaire (SWCQ) by Dudek et al. The levels of conflict between work and family have been determined using the Work-Family Fit Questionnaire scale, adapted to Polish by Lachowska.

Material and methods
Occupational stress in teachers magnifies work-family conflict and reduces family-work facilitation. Work-family facilitation only mitigates the levels of stress induced by a lack of recognition at work or a lack of support in the workplace. No relationship has been found between family-work conflict and occupational stress. As expected, conflict between roles increases the levels of occupational stress, both overall and from specific stressors, whereas facilitation between roles reduces this stress. The time dedicated to work increases occupational stress levels only if people consider it to be an obstacle in performing their family roles.