Kontrowersje wokół rozpoznania tocznia rumieniowatego indukowanego lekami anty-TNF-α u pacjentki leczonej z powodu łuszczycy

Wprowadzenie. Toczeń indukowany lekami (ang. drug induced lupus erythematosus – DILE) definiuje się jako wystąpienie objawów tocznia rumieniowatego wywołane przez lek. Schorzenie ma związek z ponad 80 różnymi preparatami. Występowanie DILE podczas terapii lekami anty-TNF-α ocenia się na mniej niż 0,5%. Dotychczas w piśmiennictwie opisano około 130 przypadków tego typu. Większość dotyczy infliksymabu i etanerceptu, pojedyncze natomiast adalimumabu.

Cel pracy. Przedstawienie trudności diagnostycznych i terapeutycznych u pacjentki leczonej lekami anty-TNF-α, u której w trakcie terapii obserwowano objawy sugerujące DILE.

Opis przypadku. Kobieta 47-letnia z 20-letnim wywiadem łuszczycowym oraz 15-letnim w kierunku łuszczycowego zapalenia stawów była leczona infliksymabem, etanerceptem i adalimumabem. W trakcie terapii adalimumabem obserwowano zaostrzenie zmian skórnych i stawowych oraz pozytywizację miana przeciwciał przeciwjądrowych i wybitnie dodatni lupus band test. Dolegliwości ustąpiły po odstawieniu leków i włączeniu ustekinumabu.

Wnioski. W trakcie leczenia lekami anty-TNF-α stosunkowo często obserwuje się pozytywizację ANA, natomiast rzadko DILE. Toczeń indukowany lekami prowokowany anty-TNF-α przebiega zazwyczaj łagodnie.

Introduction. Drug-induced lupus erythematosus (DILE) is defined as lupus-like syndrome related to drug exposure. DILE is associated with more than 80 different medications. Anti-TNF-α-induced lupus is reported in less than 0.5% of all treated patients. About 130 cases of DILE connected with anti-TNF-α therapy have been described. Most of them are associated with infliximab or etanercept; only a few cases are adalimumab induced.

Objective. To present diagnostic and therapeutic problems with a patient with psoriasis treated with anti-TNF-α drugs in whom symptoms similar to DILE were observed.

Case report. A 47-year-old woman with a 20-year history of psoriasis and 15-year history of psoriatic arthritis was treated with infliximab, etanercept and adalimumab. During the treatment with adalimumab exacerbation of cutaneous lesions and joint symptoms was noted. Antinuclear antibodies (ANA) and lupus band test were strongly positive. Adalimumab therapy was discontinued and treatment with ustekinumab was introduced. The cutaneous and joint symptoms progressively faded.

Conclusions. During anti-TNF-α therapy an elevated titre of ANA is frequently observed. However, anti-TNF-α induced DILE is observed rarely and the disease has a benign course. We present diagnostic problems in a patient with psoriasis treated with anti-TNF-α drugs in whom symptoms similar to DILE were observed.