Głównym założeniem powołania Krajowego Rejestru Raka Płuca było wprowadzenie jednolitego systemu rejestracji chorych na raka leczonych operacyjnie, co pozwoliłoby na poprawę wyników leczenia na podstawie oceny czasu przeżycia, czasu wolnego od wznowy i przerzutów, w korelacji z danymi epidemiologicznymi, klinicznymi, radiologicznymi i histopatologicznymi.
Krajowy Rejestr Raka Płuca został utworzony w ramach Narodowego Programu Zwalczania Chorób Nowotworowych (podstawa prawna: ustawa z 1 lipca 2005 roku o ustanowieniu wieloletniego programu zwalczania chorób nowotworowych Dz. U. Nr 143 poz. 1200) i obecnie funkcjonuje w 26 szpitalach, które zajmują się diagnostyką i leczeniem raka płuca.
Podstawowymi celami rejestru są:
• stworzenie uniwersalnego narzędzia badawczego, jakim jest komputerowa baza danych,
• bezpośrednie porównanie różnych metod leczenia poprzez stworzenie jednolitej formy zapisu i jednej bazy danych dla wszystkich leczonych,
• zintegrowanie lekarzy zajmujących się leczeniem chorych na raka płuca – pulmonologów, torakochirurgów, patologów i onkologów.
Dostęp do bazy danych uzyskuje każda zainteresowana osoba po otrzymaniu haseł dostępu od administratora. Rejestracja danych osobowych chorych obejmuje imiona, nazwisko, datę urodzenia, PESEL, płeć, adres zameldowania i zamieszkania, zawód, wykształcenie. Identyfikacja chorych możliwa jest wg nazwiska lub numeru PESEL.
W celu wnikliwej analizy danych niezbędnych do prowadzenia rejestru chorych z rakiem płuca stworzono 10 formularzy, z których jeden obejmuje szczegółowe badanie histologiczne.
Formularz 1. EPIDEMIOLOGIA obejmuje dane epidemiologiczne: nazwę jednostki kierującej na leczenie, daty wystąpienia pierwszych objawów i wykonania pierwszego zdjęcia radiologicznego ze stwierdzonym guzem płuca. Szczegółowy wykaz najważniejszych czynników rakotwórczych i czynników ryzyka pozwala na określenie ich wpływu na rozwój choroby nowotworowej. Podejrzenie genetycznych predyspozycji umożliwia odnotowanie chorób nowotworowych wśród członków rodziny. Szczegółowy wykaz chorób współistniejących pozwala ocenić ich wpływ na przebieg leczenia operacyjnego i powikłania pooperacyjne.
Formularz 2. OCENA PRZED LECZENIEM obejmuje wstępne rozpoznanie histopatologiczne (i sposób uzyskania materiału), objawy choroby przed leczeniem operacyjnym i stopień sprawności chorego. Najskuteczniejszym narzędziem do przedoperacyjnej oceny zaawansowania choroby jest system cTNM. U chorych na raka płuca uwzględnia on przede wszystkim dane uzyskane z badań obrazowych, takich jak: radiogramy i tomografia klatki piersiowej, rezonans magnetyczny i scyntygrafia kości. W stopniowaniu przedoperacyjnym wykorzystuje się również techniki inwazyjne, np. bronchoskopię, mediastinoskopię, mediastinotomię przymostkową, ultrasonografię wewnątrzoskrzelową (endobronchial ultrasound – EBUS), ultrasonografię wewnątrzprzełykową (endoscopic ultrasound – EUS), wideotorakoskopię i biopsję węzłów obwodowych.
Formularz 3. MEDIASTINOSKOPIA dostarcza danych o inwazyjnych metodach diagnostycznych dotyczących węzłów chłonnych śródpiersia – madiastinoskopii, mediastinotomii i wideotorakoskopii. Umożliwa zapisanie liczby oraz grup pobranych węzłów chłonnych, przerzutów nowotworowych oraz powikłań chirurgicznych po zabiegu.
Formularz 3A. EBUS zawiera dane o biopsji węzłów chłonnych śródpiersia.
Formularz 4. LECZENIE OPERACYJNE obejmuje szczegółowe dane z leczenia operacyjnego, m.in. takie jak rodzaj wykonanej operacji, rozległość zabiegu, sposób zaopatrzenia brzegów chirurgicznych. Zawiera wykaz usuniętych grup i liczby węzłów chłonnych śródpiersia i wnęk oraz informacje dotyczące wykonanych badań śródoperacyjnych, obejmujące rodzaj pobranego materiału i wynik badania.
Formularz 5. BADANIE HISTOLOGICZNE zawiera zarówno szczegółowy opis makroskopowy, jak i mikroskopowy, obejmujący nie tylko typ histologiczny raka, ale także szereg innych zmian morfologicznych, które są uznawane za czynniki prognostyczne, niewpływające na stopień zaawansowania raka, ale mogące mieć znaczenie dla przebiegu choroby oraz wybór leczenia uzupełniającego. Do czynników tych należą m.in.: stopień złośliwości, naciekanie opłucnej, struktury brodawkowe, zatory w naczyniach krwionośnych, limfatycznych w podścielisku guza i w opłucnej, naciekanie pasm włókien nerwowych, rozległość martwicy, włóknienia, nacieków zapalnych w podścielisku guza oraz nasilenie zmian po chemioterapii. W formularzu liczba pobranych węzłów chłonnych automatycznie generuje się z formularza poprzedniego (leczenie operacyjne). Ocena przerzutów w węzłach chłonnych (z uwzględnieniem grupy, liczby pobranych węzłów, rozległości nacieku, obecności mikroprzerzutów) pozwala określić margines limfatyczny resekowanego raka. Ostateczna klasyfikacja stadium zaawansowania patologicznego generuje się po wpisaniu dodatkowo marginesu oskrzelowego i naczyniowego, płucnego (w przypadku guzów nienaciekających opłucnej) oraz brzegu wolnego od nacieku nowotworowego (przy resekcji ściany klatki piersiowej). Stopień zaawansowania raka obejmuje zarówno cechy wspomniane wcześniej: pTNM, jak i opisy dodatkowe: y – chory po leczeniu indukcyjnym, R – ocena marginesu, V – zatory w naczyniach krwionośnych, L – zatory w naczyniach limfatycznych (tab. I i II).
Formularz 6. OPIEKA POOPERACYJNA zawiera głównie dane na temat powikłań pooperacyjnych, profilaktyki przeciwzakrzepowej, liczby dni pobytu w szpitalu i po operacji.
Formularz 7. CHEMIOTERAPIA dostarcza danych na temat stosowanego leczenia indukcyjnego i/lub pooperacyjnego. Pomiary wielkości guza i węzłów chłonnych po leczeniu wykonuje się na podstawie obrazów tomografii komputerowej (TK).
Formularz 8. OCENA PO CHEMIOTERAPII obejmuje informacje dotyczące stosowanych cytostatyków, liczby cykli i dawek. Jednocześnie istnieje możliwość oceny toksyczności użytych leków poprzez ocenę działań niepożądanych.
Wpisanie wymiarów guza ocenianych badaniem TK automatycznie generuje informację o reakcji na leczenie (progresja, regresja, stabilizacja). Formularz 9. RADIOTERAPIA pozwala na rejestrację stosowanego leczenia, zarówno jako postępowania przedoperacyjnego, jak i leczenia uzupełniającego. Formularz zawiera informacje o lokalizacji obszaru napromieniowania, całkowitej oraz frakcyjnej dawce zastosowanego leczenia, co umożliwia ocenę ewentualnych powikłań metody i jej wpływu na jakość życia chorego.
Formularz 10. KONTROLA PO LECZENIU dotyczy każdego chorego, obejmuje wizyty kontrolne, które odbywają się co 3 miesiące (przez dwa lata), w późniejszym okresie co 6 miesięcy, a po upływie 5 lat co 12 miesięcy. W formularzu zapisywane są dane na temat przebiegu pooperacyjnego, ocena radiogramów i TK klatki piersiowej. W przypadku nawrotów choroby lub przerzutów odległych podaje się sposoby leczenia (chirurgiczne, chemioterapia, radioterapia, postępowanie paliatywne).
Gdy chory nie zgłasza się na badania kontrolne, na jego adres zamieszkania wysyłane są wezwania przypominające o wizycie, a w przypadku utraty kontaktu z chorym dane o aktualnym stanie są dostarczane z Centralnego Rejestru PESEL.
