eISSN: 1897-4252
ISSN: 1731-5530
Kardiochirurgia i Torakochirurgia Polska/Polish Journal of Thoracic and Cardiovascular Surgery
Current issue Archive Manuscripts accepted About the journal Supplements Editorial board Reviewers Abstracting and indexing Contact Instructions for authors Publication charge Ethical standards and procedures
Editorial System
Submit your Manuscript
SCImago Journal & Country Rank
4/2007
vol. 4
 
Share:
Share:

Kronika Naukowa
Sylwetka dra Marka Edelmana

Kardiochirurgia i Torakochirurgia Polska 2007; 4 (4): 438
Online publish date: 2008/01/04
Article file
- 25.pdf  [0.07 MB]
Get citation
 
 
Marek Edelman urodził się w 1921 r. w Homlu na Białorusi. Wkrótce po tym jego rodzina przeniosła się do Warszawy, gdzie spędził dzieciństwo i lata młodości. Był członkiem Bundu – żydowskiej socjalistycznej partii robotniczej. Był również jednym z założycieli Żydowskiej Organizacji Bojowej, skupiającej młodzież żydowską przeciwstawiającą się Niemcom. Jako jeden z niewielu przeżył powstanie w getcie warszawskim, będąc jego przywódcą po śmierci Mordechaja Anielewicza. Po zakończeniu wojny pozostał w Polsce. Pytany, dlaczego zdecydował się tu pozostać, odpowiadał: „Ktoś przecież musi zostać z tymi wszystkimi, którzy tu zginęli”.
Doktor Marek Edelman w 1946 r. zamieszkał w Łodzi, gdzie również ukończył studia medyczne. Swoją wiedzę poszerzał pod kierunkiem prof. Jan Molla, pioniera w dokonywaniu operacji serca w stanie zawału. Jest autorem blisko 40 publikacji na ten temat, które powstały w latach 1954–1977 (m.in. monografia „Zawał serca”). Był to okres, kiedy nie było takich jak dzisiaj możliwości zbierania informacji naukowych, wymiany z ośrodkami zagranicznymi czy nawet polskimi. Doktor Marek Edelman tak opisał swoją pracę w służbie zdrowiu i życiu ludzkiemu: „Pan Bóg już chce zgasić świeczkę, ja muszę szybko osłonić płomień, wykorzystując jego chwilową nieuwagę” – słowa te pochodzą z książki-wywiadu „Zdążyć przed Panem Bogiem”, jaki przeprowadziła z nim Hanna Krall. W 1962 r. uzyskał tytuł doktora nauk medycznych, po obronie rozprawy „Pochodne hormonów kory nadnerczy w leczeniu ciężkich postaci niewydolności krążenia”. W swojej późniejszej pracy naukowej zajmował się zagadnieniem obrzęku płuc i wyniki tych badań podsumował w przedstawionej wtedy do recenzji pracy habilitacyjnej: ,,O niektórych mechanizmach obrzęku płuc”. Pomimo pozytywnych recenzji praca została odrzucona, niewątpliwie z powodów politycznych, w roku 1969. Miał swój wkład w rozwój metody operowania zawału serca polegającej na połączeniu krążenia żylnego z tętniczym. Jego rozwijającą się karierę blokowały kolejne zwolnienia ze szpitali im. Pirogowa, im. S. Sterlinga oraz Szpitala Wojskowego w Łodzi, spowodowane antysemicką nagonką.
Jego opanowanie i wewnętrzna dyscyplina były wzorem dla członków zespołu, którym kierował, a profesjonalizm i niezwykła uczciwość były przedmiotem niekłamanego podziwu współpracowników. Surowy i niejednokrotnie szorstki w kontaktach z personelem, był jak ojciec skrywający dumę i głęboką miłość do tych, którym powierzał opiekę nad najcenniejszym darem, jakim jest życie.
W latach 70. był zaangażowany w działalność opozycyjną. Podpisując list kierowany przez intelektualistów do władz PRL, występował przeciwko wprowadzeniu zmian w Konstytucji PRL, wskazujących na przewodnią rolę PZPR oraz sojusz z ZSRR. Działał w Komitecie Obrony Robotników oraz NSZZ „Solidarność” – niósł pomoc potrzebującym opieki medycznej, przyjmując na swój oddział represjonowanych robotników z Radomia i Ursusa. Nie bał się pytań o powody przyjęcia, ważny dla niego był człowiek. W ideach KOR-u dostrzegał te same wartości, na których opierał swą działalność Bund: braterstwo, sprawiedliwość społeczna i nienawiść do dyktatury. To one, przekazane „Solidarnoś-
ci”, zaowocowały wolnością.
W latach 80. Marek Edelman był jednym z propagatorów wprowadzenia na szeroką skalę badań przesiewowych dotyczących nowotworów piersi. To on zdobył na ten cel środki z Fundacji „Solidarność” i wiedząc, jak ogromne znaczenie w walce z rakiem odgrywa czas, przekonywał o konieczności szybkiego działania.
W 1998 r. w uznaniu zasług dla kraju uhonorowany został najwyższym polskim odznaczeniem państwowym – Orderem Orła Białego. Odbierając odznaczenie z rąk Prezydenta RP – Aleksandra Kwaśniewskiego, powiedział: „Order ten jest przypomnieniem 3 milionów Żydów, którzy zginęli w Polsce, 350 tysięcy warszawiaków… Jest przypomnieniem tych ludzi, którzy zginęli niepotrzebnie. Jest to order dla ziemi polskiej, osieroconej z 3 milionów obywateli. Obywateli, którzy wnosili krasę kultury żydowskiej, która tak się splatała przez wieki z literaturą, kulturą i obyczajem polskim. To wszystko minęło i dzisiaj trzeba o tym pamiętać. Demokracja nie jest dana od Boga ani od ludzi na zawsze i trzeba cały czas o nią walczyć”.
W 1999 r. władze Łodzi nadały doktorowi Markowi Edelmanowi tytuł Honorowego Obywatela Miasta. Jest laureatem doctora honoris causa Uniwersytetu w Yale (USA)
i Uniwersytetu Libre w Brukseli (Belgia), został uhonorowany również Medalem Świętego Jerzego – nagrodą o przesłaniu chrześcijańsko-społecznym.
Nie lubi mówić o sobie. Chętnie jednak zabiera głos
w sprawach ważnych, zwłaszcza w obronie innych ludzi – poniżanych, mordowanych, bezbronnych. Nie odmawia też, gdy trzeba pójść na spotkanie z młodzieżą i odpowiadać nawet na najtrudniejsze pytania. Spotyka się z młodymi Niemcami, Żydami, Amerykanami, którzy przyjeżdżają do Łodzi. „To jest młode pokolenie. Im trzeba mówić, co tu się stało, żeby nie powtórzyli błędów swoich dziadków” – wyjaśnia.
Doktor Marek Edelman jest żywą legendą powstania w warszawskim getcie, człowiekiem, którego działalność przywraca wiarę w idee człowieczeństwa. Jego odwaga i zaangażowanie w sprawy pokoju i poszanowania praw człowieka są wzorem do naśladowania dla ludzi na całym świecie. Postawa, jaką prezentował doktor Edelman w czasie wojny, a także w warunkach pokoju jest dowodem na to, że człowieczeństwa nie można zniszczyć ani rękoma faszystowskiego, ani komunistycznego reżimu – dwóch totalitarnych systemów XX wieku.

Doktor Marek Edelman 5 października 2007 r. otrzymał tytuł doctora honoris causa Uniwersytetu Medycznego
w Łodzi.
Copyright: © 2008 Polish Society of Cardiothoracic Surgeons (Polskie Towarzystwo KardioTorakochirurgów) and the editors of the Polish Journal of Cardio-Thoracic Surgery (Kardiochirurgia i Torakochirurgia Polska). This is an Open Access article distributed under the terms of the Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International (CC BY-NC-SA 4.0) License (http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/), allowing third parties to copy and redistribute the material in any medium or format and to remix, transform, and build upon the material, provided the original work is properly cited and states its license.
Quick links
© 2024 Termedia Sp. z o.o.
Developed by Bentus.