Kronika naukowa
Recenzja książki „Polska skala ryzyka leczenia operacyjnego choroby niedokrwiennej mięśnia sercowego”. Praca zbiorowa pod redakcją Janusza Zasłonki, Czesława Domańskiego, Alicji Iwaszkiewicz, Ryszarda Jaszewskiego, Piotra Okońskiego. Wydawnictwo Medyczne Plus s.c., Warszawa ul. Srebrna 16. Warszawa 2006, ISBN 83-923874-2-3, ss. 176

Zespół pracowników Kliniki Kardiochirurgii I Katedry Kardiologii i Kardiochirurgii i Intensywnej Terapii Kardiologicznej oraz II Katedry i Kliniki Kardiologii Uniwersytetu Medycznego w Łodzi wspólnie z pracownikami Katedry Metod Statystycznych Uniwersytetu Łódzkiego od 1997 r. prowadził badania nad opracowaniem skali ryzyka operacyjnego, umożliwiającej ocenę (w formie liczbowej) pacjentów poddawanych z powodu choroby wieńcowej zabiegowi przęsłowania (by-pass). Problem ten stał się szczególnie ważny w ostatnich latach z racji coraz większej liczby chorych poddawanych takiemu leczeniu i to coraz częściej osób w podeszłym wieku, obciążonych dodatkowo różnorakimi przewlekłymi chorobami. Za granicą w tym celu opracowano w 1992 r. skalę Cleveland Clinic Foundation, przypisując określonym parametrom chorego wartości liczbowe. Zsumowanie tych wartości pozwalało ocenić, czy ryzyko operacyjne jest niskie, mierne czy wysokie. W skali Cleveland bada się 16 parametrów, wśród których najwyższą notę przypisuje się operacjom ze wskazań nagłych. W krajach Europy Zachodniej w 1999 r. wprowadzono dla tego samego celu skalę Euroscore, oceniającą 18 parametrów o różnych przypisywanych im wartościach liczbowych. Kardiochirurdzy łódzcy, dążąc do lepszej oceny ryzyka operacyjnego chorych populacji polskiej, opracowali własną Łódzką Skalę Ryzyka – przedoperacyjną (oceniającą 13 parametrów chorego), jak i śródoperacyjną (badającą 9 parametrów). Porównując swoją skalę z zagranicznymi, stwierdzili większą przydatność własnej. Przypisali to specyfice polskiej populacji oraz istniejącemu w Polsce systemowi opieki zdrowotnej. W badaniach tych prowadzonych w latach 1997–1999 ocenianych było 1023 chorych leczonych w Klinice Kardiochirurgicznej Uniwersytetu Medycznego w Łodzi. Dążąc do ulepszenia tej metody, łódzcy lekarze w latach 2003–2005 na podstawie 4658 operowanych chorych w 12 ośrodkach akademickich w Polsce wykonujących zabiegi chirurgiczne na naczyniach wieńcowych, zmodyfikowali własną i opracowali Polską Skalę Ryzyka Operacyjnego choroby niedokrwiennej serca. Zawarto w niej 18 parametrów o różnych przypisywanych im wartościach liczbowych, których związek z ryzykiem zgonu został udowodniony. Jako cechę najważniejszą oceniono zaburzenia hemodynamiczne przed operacją, nieco mniej ważną – nagły tryb zabiegu oraz frakcję wyrzutową serca poniżej 40%. Zsumowane wyniki tych ocen pozwalają przydzielać chorego do określonej grupy ryzyka. Jest to więc metoda bardzo przydatna w codziennej praktyce kardiologów i kardiochirurgów, ale również i lekarzy internistów, spotykających się często w swej pracy z osobami cierpiącymi na chorobę niedokrwienną serca. Ze względu na dużą praktyczną wartość tej metody przytaczam ją poniżej. Ostateczna decyzja o zabiegu należy zawsze do chorego uprzedzonego o ryzyku operacyjnym. Szanse życia chorego z wysokim stopniem ryzyka, jednak bez zabiegu, są nikłe, natomiast pomyślne przeprowadzenie zabiegu zwiększa je w istotny sposób. Wybór właściwego postępowania w tych sytuacjach jest niezwykle trudny. Obok omówienia różnych metod oceniania ryzyka operacyjnego w zabiegach na tętnicach wieńcowych praca zawiera jeszcze kilka rozdziałów związanych tematycznie z tym zagadnieniem. W sposób zwięzły, a ważny dla lekarzy ogólnych, omówiono w nich: diagnostykę ostrych zespołów wieńcowych, metody leczenia operacyjnego, znieczulenie w zabiegach rewaskularyzacyjnych i powikłania leczenia operacyjnego. Dla lekarzy mało obeznanych z rachunkiem prawdopodobieństwa trudniejszy do zrozumienia jest rozdział poświęcony analizie statystycznej badanych pacjentów. Jest on jednak potrzebny do potwierdzenia rzetelności badań. Książka ta godna jest polecenia wszystkim lekarzom, którzy w swej codziennej pracy spotykają się z chorymi na chorobę wieńcową. Polska Skala Ryzyka Operacyjnego w Chorobie Niedokrwiennej Mięśnia Sercowego powinna stanowić wyposażenie każdego kardiologa i kardiochirurga.