Leczenie chorób bakteryjnych – podstawy wyboru antybiotyku

W artykule dokonano przeglądu głównych grup antybiotyków ze szczególnym uwzględnieniem ich zastosowań w terapii empirycznej. Jednocześnie zanalizowano przyczyny nieskuteczności leczenia przeciwbakteryjnego oraz przedstawiono podstawy interpretacji wyniku badania lekowrażliwości drobnoustroju (antybiogramu).




Dobrze wiadomo, iż antybiotyki umożliwiając leczenie przyczynowe, zapewniają efektywność terapeutyczną. Erę antybiotyków zapoczątkował Fleming w 1928 r., wykrywając aktywność przeciwbakteryjną w przesączu płynnej hodowli grzyba Penicillium notatum. Substancję odpowiedzialną za obserwowany efekt nazwał penicyliną, a za jej wyodrębnienie i zastosowanie kliniczne (po raz pierwszy w 1941 r.), wspólnie z Floreyem i Chainem, został w 1945 r. uhonorowany Nagrodą Nobla.

Aktualnie zostało sklasyfikowanych blisko 200 dostępnych preparatów antybiotyków wg ich budowy chemicznej w 5 głównych grupach [1, 2, 3]:
- antybiotyki β–laktamowe,
- aminoglikozydy,
- tetracykliny,
- makrolidy,
- linkozamidy.
Wykaz ww. grup z uwzględnieniem ich zasadniczego mechanizmu działania przedstawiono w tab. 1.

Skuteczność leczenia przeciwbakteryjnego zależy od 3 czynników [4, 5]:
- wrażliwości drobnoustroju,
- stężenia leku w miejscu toczącego się zakażenia,
- właściwej dawki.

Znajomość farmakokinetyki danego leku wyznacza optymalne dawkowanie w odpowiednio długim czasie dla zapewnienia jego właściwego stężenia w ognisku zakażenia. Podstawowe znaczenie dla wyboru właściwego antybiotyku w leczeniu przeciwbakteryjnym spełnia więc diagnostyka mikrobiologiczna, umożliwiając identyfikację patogenu i określenie jego lekowrażliwości. Stan chorego może jednak obligować do rozpoczęcia leczenia jeszcze przed otrzymaniem wyniku badania mikrobiologicznego lub wykonanie takiego badania jest niemożliwe. Ponadto, nie zawsze drobnoustrój zostaje zidentyfikowany, często także flora chorobotwórcza jest mieszana i trudno określić czynnik etiologiczny. Wdrożona zatem antybiotykoterapia przed uzyskaniem ostatecznego wyniku badania mikrobiologicznego stanowi tzw. leczenie początkowe, czyli terapię empiryczną, która opiera się na rozpoznaniu klinicznym choroby bakteryjnej (wykluczenie infekcji wirusowej, ustalenie przypuszczalnego czynnika etiologicznego) oraz na znajomości drobnoustrojów najczęściej wywołujących zakażenia na...


View full text...