Leczenie litem w literaturze i sztuce

Wstęp
W 1949 roku australijski psychiatra John Cade opisał przeciwmaniakalne działanie węglanu litu. Datę tę traktuje się jako wprowadzenie litu do współczesne go lecznictwa psychiatrycznego oraz początek nowo czesnej psychofarmakologii. Na początku lat 60. XX wieku zaobserwowano natomiast profilaktyczne dzia łanie litu zapobiegające nawrotom epizodów afektyw nych. Lit stał się prototypem leków normotymicznych (mood-stabilizing) i pozostaje lekiem pierwszego wybo ru dla profilaktyki nawrotów w chorobie afektywnej dwubiegunowej.

Przegląd piśmiennictwa
Zarówno wprowadzenie litu do lecznictwa psychiatrycznego, jak i jego działanie te rapeutyczne znalazło odzwierciedlenie w dziełach lite rackich i sztuce. W niniejszym artykule przedstawione zostaną powiązania terapii litem z literaturą i sztuką dotyczące takich postaci, jak John Cade, Salvador Luria, Patty Duke, Kay Jamison, Jerzy Broszkiewicz, Ota Pavel, Robert Lowell, Jamie Lowe, Nicole Lyons, Kurt Cobain, Sting i zespół rokowy Evanescence.

Wnioski
Na szczególną uwagę zasługuje książka profe- ( sor psychologii Kay Jamison Unquiet mind, z roku 1996 w której po raz pierwszy indywidualne doświadczenie choroby afektywnej dwubiegunowej i leczenie litem opi sała osoba będąca jednocześnie wybitnym profesjonali stą. Polskie tłumaczenie tej książki pt. Niespokojny umysł miało już dwa wydania: w roku 2000 i 2018.



Introduction
In 1949, Australian psychiatrist John Cade described a therapeutic action of lithium carbonate in mania. This date is regarded as an introduction of lithi um into contemporary psychiatric therapeutics and the beginning of modern psychopharmacology. In the early 1960s, a prophylactic activity of lithium was observed, preventing recurrences of affective episodes in mood dis orders. Lithium has become a prototype of the mood-sta bilising drugs and remains a drug of the first choice for the prophylaxis of recurrences in bipolar mood disorder.

Literature review
Both the introduction of lithium into psychiatric therapy and its therapeutic action has been reflected in literature and art. This article presents the connections of lithium therapy with literature and art. They pertain to such characters as John Cade, Salvador Luria, Patty Duke, Kay Jamison, Jerzy Broszkiewicz, Ota Pavel, Robert Lowell, Jaime Lowe, Nicole Lyons, Kurt Co bain, Sting, and the band Evanescence.

Conclusions
Special attention was given to the book Unquiet mind, written in 1996 by Kay Jamison, professor of psychology. In the book, her personal bipolar disorder and lithium treatment were described from the view point of the eminent professional. Polish translation of the book titled Niespokojny umysł already has two edi tions: in 2000 and 2018.