Lęk przed postępowaniem choroby u pacjentów chorych na nowotwory

Lęk przed postępowaniem choroby (fear of progression – FoP) to obawa, że choroba będzie postępować lub dojdzie do jej wznowienia. Jest to zjawisko, które może dotyczyć wszystkich chorób przewlekłych, w tym chorób nowotworowych. Lęku przed postępowaniem choroby nie zalicza się do zaburzeń lękowych w obowiązujących systemach klasyfikacyjnych chorób psychicznych, ponieważ stanowi on naturalną reakcję organizmu w obliczu zagrożenia zdrowia i życia związanego z chorobą. Wśród pacjentów doświadczających FoP występuje duże zapotrzebowanie na pomoc psychologiczną, jednak brakuje jasnych kryteriów diagnostycznych określających, kiedy lęk ten staje się nieadaptacyjny. Nie istnieje także jeden model teoretyczny, który wyjaśniłby powstawanie i utrzymywanie się tego zjawiska. Celem artykułu jest przedstawienie najważniejszych aspektów lęku przed postępowaniem choroby nowotworowej oraz wyjaśnienie mechanizmów jego powstawania na podstawie wybranego modelu teoretycznego, a także zwrócenie uwagi na potrzebę zwiększenia zainteresowania FoP, ponieważ może on stanowić istotny problem, który pacjenci chcieliby omówić podczas konsultacji z onkologiem lub psychoonkologiem.

Fear of progression (FoP) refers to the fear that an illness will progress or recur, a phenomenon that can affect all chronically ill patients, for instance cancer patients. FoP is to be differentiated from the anxiety disorders included in the current classification systems of mental diseases, because it constitutes a natural response of the organism to a real illness-related and health-related threat. Despite the high demand for psychological help among patients suffering from FoP, there are no clear diagnostic criteria determining when the fear becomes dysfunctional. Furthermore, there is no consensus on a single theoretical model explaining the emergence and persistence of this phenomenon. The aim of this article is to present the most important aspects of FoP and to explain the mechanisms of its emergence based on a selected theoretical model. Moreover, the authors would like to emphasise the need to broaden the field of research on FoP as it may be one of the most significant issues that patients would like to discuss during their consultation with an oncologist or a psycho-oncologist.