Lekarz i pielęgniarka– ich wzajemne relacje w świetle obowiązujących przepisów

Do 1996 r. wykonywanie zawodu pielęgniarki regulowała ustawa z 1935 r. [1]. Czynności zawodowe pielęgniarki w znaczącej części miały charakter wyłącznie wykonawczy. Zasadniczymi czynnościami pielęgniarek było bowiem wykonywanie zleceń lekarzy przy chorych. Elementy samodzielnego działania w tym zawodzie były znacznie ograniczone: pielęgniarki mogły samodzielnie pielęgnować chorych w zakładach leczniczych i domach prywatnych oraz szerzyć higienę ogólną i osobistą, zwalczać epidemie oraz zapobiegać chorobom. Nieco większe uprawnienia miały – w związku z funkcjonowaniem izb porodowych – położne.




Barbara Świątek


To ograniczenie samodzielności było przez pracodawców traktowane tak poważnie, że w myśl instrukcji Ministra Zdrowia z 1958 r. [2] jako nielegalną praktykę lekarską należało uznać przekroczenie uprawnień zawodowych, m.in.: ustalanie sposobu leczenia bądź wykonywanie z własnej inicjatywy zabiegów przez pielęgniarkę. Wg powyższej instrukcji podanie przez pielęgniarkę tabletki przeciwbólowej, względnie zmiana opatrunku bez zlecenia lekarza było uprawianiem nielegalnej, a więc karalnej, praktyki lekarskiej.

Środowisko pielęgniarek i położnych jako pierwsze (przed lekarzami) doprowadziło do zmiany ustawy zawodowej. Wchodząc w życie w 1996 r.
[3], zmieniła ona radykalnie, wręcz rewolucyjnie, pozycję pielęgniarek i położnych wśród pracowników służby zdrowia. Najważniejszym zapisem stało się stwierdzenie, że zawody pielęgniarki i położnej są zawodami samodzielnymi (art. 2). Zapisu takiego brakuje, niestety, w Ustawie o zawodzie lekarza [4], z czego można by mniemać, iż zawód lekarza nie jest samodzielny.

Zgodnie z Ustawą, wykonywanie zawodu lekarza (art. 2) polega na udzielaniu świadczeń zdrowotnych, tj. badaniu stanu zdrowia, rozpoznawaniu chorób i zapobieganiu im, leczeniu, rehabilitacji, udzielaniu porad oraz wydawaniu opinii i orzeczeń lekarskich.
Dla porównania, wykonywanie zawodu pielęgniarki i położnej (art. 4 i 5 Ustawy) polega na udzielaniu świadczeń zdrowotnych: pielęgnacyjnych, zapobiegawczych, diagnostycznych, leczniczych, rehabilitacyjnych oraz z zakresu promocji zdrowia.

Zakres czynności zawodowych lekarzy oraz pielęgniarek i położnych jest więc w zasadzie jednakowy. Odmiennością jest dalszy zapis o obowiązku wykonywania przez pielęgniarkę i położną realizacji zleceń lekarskich w procesie diagnostyki,...


View full text...