Leki antycholinergiczne i ich miejsce w leczeniu chorób układu oddechowego

Związki o działaniu antycholinergicznym stosowane są w celach terapeutycznych od kilku tysięcy lat. Atropina – klasyczny przedstawiciel tej grupy związków – oraz będące jej pochodnymi alkaloidy roślinne, powodują jednak wiele działań ubocznych, co było zapewne przyczyną tego, że nie stały się one lekiem z wyboru. Problem niepożądanych działań atropiny rozwiązano, wprowadzając do leczenia bromek ipratropium – związek antycholinergiczny pozbawiony typowych dla innych leków tej grupy działań ubocznych.





Mniejsze natężenie niepożądanych działań ipratropium jest wynikiem zmian w strukturze chemicznej. Wartościowość atomu azotu w grupie amonowej atropiny wynosi 3, natomiast w bromku ipratropium – 4. Dodatni ładunek, jaki posiada cząsteczka bromku ipratropium, sprawia, że nie przechodzi on łatwo przez błony komórkowe i tym samym nie ulega szybkiej absorpcji ze śluzówek [1].

Farmakologia leków
antycholinergicznych
Acetylocholina (ACh) jest neurotransmiterem uwalnianym z zakończeń autonomicznych włókien nerwowych przedzwojowych oraz zakończeń włókien zazwojowych przywspółczulnej części autonomicznego układu nerwowego. Wspomniane włókna nerwowe to neurony cholinergiczne. ACh działa na 2 rodzaje receptorów: muskarynowy i nikotynowy – podzielone tak ze względu na właściwości farmakologiczne [2]. Biorąc pod uwagę działanie oraz kliniczne zastosowanie bromku ipratropium i innych leków cholinolitycznych zainteresowanie budzą receptory muskarynowe. Znanych jest kilka podtypów tych receptorów, różniących się między sobą właściwościami farmakologicznymi. W drogach oddechowych występują receptory M1, M2 oraz M3. Receptory M1 spotyka się w zwojach przywspółczulnych układu autonomicznego oskrzeli, a także w gruczołach śluzowych [3]. Receptory M2 znajdują się na zakończeniach neuronów cholinergicznych – określane są mianem autoreceptorów; ich stymulacja hamuje uwalnianie ACh [1], zaś upośledzenie ich funkcji w wyniku przewlekłego stanu zapalnego, infekcji wirusowej lub w wyniku działania aktywnych form tlenu może sprzyjać wystąpieniu skurczu oskrzeli [3]. Z kolei receptory M3 występują w mięśniówce gładkiej ścian dróg oddechowych oraz w gruczołach błony śluzowej oskrzeli. Z terapeutycznego punktu widzenia, istotę działania leków antycholinergicznych stanowi blokada receptorów M3 [1]. Efekt pobudzenia wszystkich podtypów receptorów M związany...


View full text...