Leki normotymoniczne oraz zapobieganie nawrotom chorób afektywnych

U większości chorych powraca znaczna część zaburzeń afektywnych, zwłaszcza tych, którym jest przypisana etiologia endogenna. Liczba nawrotów sięgać może kilkunastu i w sposób znaczący, czasem dramatyczny, zaburza funkcjonowanie społeczne, pracę zawodową, życie rodzinne, staje się przyczyną inwalidztwa i skrócenia długości życia. Zapobieganie nawrotom chorób afektywnych jest więc problemem równie ważnym, jak skuteczne leczenie depresji lub manii. Pozwala bowiem na uniknięcie licznych, czasem trudnych do przewidzenia życiowych komplikacji. Wczesne wdrażanie profilaktyki może zapobiegać ciężkiemu, złośliwemu przebiegowi choroby afektywnej dwubiegunowej oraz zmniejsza ryzyko przedwczesnego zgonu. W praktyce ogólnolekarskiej możliwość zapobiegania nawrotom zaburzeń afektywnych jest często niedoceniana lub pomijana. Przynosi to ewidentną szkodę licznym chorym.






Postępowania profilaktyczne, stosowane w zaburzeniach afektywnych dwubiegunowych i zaburzeniach depresyjnych nawracających (jednobiegunowych), różnią się od siebie
(tab. 1.). W drugim przypadku podstawowe znaczenie ma długotrwałe stosowanie leków przeciwdepresyjnych, w pierwszym – przewlekłe podawanie leków jest przeciwwskazane, a podstawowe znaczenie profilaktyczne przypada tzw. lekom normotymicznym, do których zalicza się węglan litu i niektóre leki przeciwpadaczkowe (karbamazepina, pochodne kwasu walproinowego, ostatnio są podejmowane próby stosowania lamotryginy).
Leki używane w zapobieganiu nawrotom zaburzeń afektywnych dwubiegunowych, nazywane normotymicznymi, wywierają stabilizujący wpływ na nastrój, emocje, napęd psychoruchowy, rytmy biologiczne. Wszystkie działają przeciwmaniakalnie, niektóre mają słabe działanie przeciwdepresyjne (sole litu, karbamazepina). Jest więc prawdopodobne, że normotymiczne działanie tych leków wynika również z wpływu leczniczego we wstępnym stadium nawrotów manii lub depresji, co zapobiega pojawieniu się zespołów o pełnym nasileniu klinicznym.
Działanie profilaktyczne leków zaliczanych do normotymicznych utrzymuje się zwykle tak długo, jak długo są one stosowane. U większości osób po przerwaniu leczenia, zwłaszcza węglanem litu, pojawiają się nawroty depresji i/lub manii, przy czym u niektórych ponowne wdrożenie postępowania profilaktycznego może okazać się nieskuteczne. Ocena efektu profilaktycznego jest możliwa po upływie co najmniej roku leczenia. Decyzje o...


View full text...