Lit w chorobach afektywnych – aktualizacja

Cel.
Celem pracy jest przedstawienie najważniejszych prac klinicznych, opublikowanych w latach 2019–2023, dotyczących stosowania litu w chorobach afektywnych.

Przegląd piśmiennictwa.
Dokonano wyboru i omówienia piśmiennictwa, które dotyczyło takich zagadnień, jak skuteczność profilaktycznego i leczniczego działania litu w chorobach afektywnych, stężenie terapeutyczne oraz preparaty litu, korzyści z długotrwałego stosowania litu, objawy niepożądane długotrwałego stosowania litu, czynniki kliniczne związane ze skutecznością długotrwałego stosowania litu, stosowanie litu w ciąży i okresie poporodowym, rozpowszechnienie stosowania litu i nastawienie psychiatrów do jego używania oraz zachęty do częstszego korzystania z tego środka w chorobach afektywnych.

Wnioski.
Badania z przełomu lat 2020. potwierdzają istotne znaczenie litu jako środka zapobiegającego nawrotom w chorobach afektywnych, jak również działającego terapeutycznie w ostrym epizodzie choroby. Potencjalizacja leków przeciwdepresyjnych w depresji lekoopornej stanowi prawdopodobnie drugie w kolejności wskazanie do stosowania litu po profilaktyce choroby afektywnej dwubiegunowej. Optymalne stężenie litu dla celów profilaktycznych wynosi 0,6–0,8 mmol/l. Wśród zalet długotrwałego stosowania leku najważniejsza jest prewencja samobójstw i możliwy wpływ przeciwotępienny, ale również korzystne działanie na funkcjonowanie wielu układów organizmu. Niepożądane objawy uboczne wieloletniego stosowania litu, w tym jego działanie na nerki, można zminimalizować przy właściwym aplikowaniu i monitorowaniu leku. Używanie litu w ciąży i w okresie poporodowym jest względnie bezpieczne i skuteczne terapeutycznie. Mimo wielu zalet stosowania litu w chorobach afektywnych nadal ma miejsce jego niedostateczne używanie, przez co terapeutyczny potencjał leku nie jest w pełni wykorzystany.



Objectives.
The paper aims to present the most important clinical research on lithium in mood disorders, published between 2019 and 2023.

Literature review.
The bibliography was selected and discussed across such topics as prophylactic and therapeutic lithium efficacy in mood disorders, therapeutic lithium concentrations and preparations, advantages and adverse side effects of long-term lithium administration, clinical factors connected with the efficacy of long-term lithium administration, the use of lithium in pregnancy and the postpartum period, the prevalence of lithium use and attitudes of psychiatrists towards it, and the incentives for broader lithium administration.

Conclusions.
The studies at the turn of 2020s confirmed the significant role of lithium in preventing the recurrences of mood disorders and as a therapeutic drug in acute episodes of the illness. The potentiation of antidepressants in treatment-resistant depression may constitute the second indication for lithium administration after the prevention of bipolar disorder. The optimal lithium concentration for prophylactic purposes is 0.6–0.8 mmol/l. The most important among the advantages of long-term use of the drug are suicide prevention and a possible anti-dementia effect, but also a favourable effect on the functioning of many body systems. Adverse side effects of long-term lithium administration, including its influence on kidneys, can be minimised by appropriate application and drug monitoring. The use of lithium in pregnancy and the postpartum period seems relatively safe and therapeutically efficient. Despite the many advantages of the use of lithium in affective disorders, lithium is still underutilised, so that the therapeutic potential of the drug is not fully exploited.