Management of cough in adults – recommendations for family physicians

Kaszel jest jednym z najczęstszych objawów, z jakimi pacjenci zgłaszają się do lekarza podstawowej opieki zdrowotnej (POZ). W zależności od czasu trwania i okoliczności objaw ten wymaga odpowiedniego postępowania diagnostycznego (kaszel przewlekły), a także terapeutycznego (leczenie przyczynowe i objawowe). Przedstawiony dokument jest próbą usystematyzowania podejścia do tego skomplikowanego zagadnienia w warunkach i w obrębie możliwości POZ.

Definicja kaszlu

Kaszel jest fizjologicznym odruchem o charakterze obronnym, który służy oczyszczeniu dróg oddechowych z nadmiaru wydzieliny, pyłów, gazów i/lub ciał obcych. Istotą odruchu kaszlowego jest głęboki wdech, po którym następuje faza sprężania powietrza, a następnie gwałtowny wydech przy otwartej głośni. Kaszel może mieć charakter świadomy lub odruchowy. Bodźcem do uruchomienia odruchu kaszlowego jest drażnienie zlokalizowanych w drogach oddechowych i płucach mechanoreceptorów (ciało obce, skurcz mięśni gładkich czy obrzęk śluzówki oskrzeli) lub chemoreceptorów (związki chemiczne, mediatory zapalne). Odruch kaszlu może być również generowany przez bodźce poza płucem, wzbudzane przez drażnienie przełyku, drażnienie ściany gardła lub przewodu słuchowego zewnętrznego (za pośrednictwem nerwu błędnego) [1].

Podział i charakterystyka kaszlu

W praktyce klinicznej wykorzystywane są różne systemy klasyfikacji kaszlu. Najważniejsze znaczenie ma podział kaszlu na podstawie czasu jego trwania. Kryteria podziału kaszlu na ostry, podostry i przewlekły zamieszczono w tabeli 1. Waga przedstawionego podziału wynika z licznych obserwacji wskazujących, że względna częstość występowania różnych przyczyn kaszlu bardzo wyraźnie zależy od okresu jego trwania [2–4].
W zależności od wykrztuszania plwociny kaszel można podzielić na produktywny i suchy. W przeszłości podejmowano próby przypisania kaszlu produktywnego i suchego poszczególnym jednostkom chorobowym, w praktyce okazało się jednak, że trafność takich powiązań jest dość ograniczona, a dana jednostka chorobowa może objawiać się kaszlem o różnym charakterze. Niemniej w diagnostyce różnicowej przyczyn kaszlu wykorzystuje się szereg cech, m.in. porę dnia lub nocy, w której pojawia się kaszel, okoliczności prowokujące kaszel oraz objawy współistniejące. Jak najpełniejsze scharakteryzowanie kaszlu ma duże znaczenie diagnostyczne, np. przewlekły, suchy kaszel pojawiający się w nocy może sugerować astmę, zwłaszcza jeśli towarzyszą mu inne objawy,...


View full text...