Mechanizmy działania litu – aktualizacja

Cel.
Celem pracy jest przedstawienie najważniejszych badań dotyczących mechanizmów działania litu opublikowanych w latach 2019–2024.

Przegląd piśmiennictwa.
Dokonano analizy i omówienia piśmiennictwa w tym okresie na temat mechanizmów działania litu w kontekście skuteczności profilaktycznej w chorobie afektywnej dwubiegunowej (ChAD) określanej jako dobra (lithium responders) i słaba (lithium non-responders). Omówiono wyniki badań genetyczno-molekularnych konsorcjum ConLiGen, innych badań genetycznych i epigenetycznych oraz prac in vitro z użyciem indukowanych pluripotencjalnych komórek macierzystych (induced pluripotent stem cells) oraz linii komórek limfoblastoidalnych (lymphoblastoid cell lines). Przedstawiono również wyniki ostatnich badań eksperymentalnych dotyczących wpływu litu na komórki nerwowe wykonanych na modelu mysim. Rosnąca liczba badań wskazuje na możliwość mechanizmu działania litu poprzez wpływ immunomodulacyjny i przeciwzapalny. W pracy omówiono również wpływ litu na rytmy biologiczne oraz modyfikację przez ten jon czynności telomerów.

Wnioski.
Przedstawione prace kliniczne i eksperymentalne, w tym badania in vitro, wskazują na wielokierunkowy wpływ litu na różne procesy w organizmie, zwłaszcza dotyczące czynności układu nerwowego. Część z nich pozwala na identyfikację mechanizmów, które związane są z terapeutycznym działaniem litu, zwłaszcza ze skutecznością profilaktyczną w ChAD. Główne dwa obszary tych mechanizmów to wpływ litu na pobudliwość i proliferację komórek, zwłaszcza układu nerwowego, oraz działanie immunomodulacyjne i przeciwzapalne, nawiązujące do postulowanego udziału tych czynników w patogenezie ChAD.



Objectives.
The paper aims to present the most important research on the mechanisms of lithium action, published in the years 2019–2024.

Literature review.
The analysis of publications from this period concerning the mechanisms of lithium action was conducted in the context of its prophylactic efficacy in bipolar disorder, defined as good (lithium responders) or poor (lithium non-responders). The results of molecular-genetic studies performed by the Consortium of Lithium Genetics and other genetic and epigenetic research, as well as in vitro studies using induced pluripotent stem cells and lymphoblastoid cell lines, were discussed. The outcomes of recent experimental studies on lithium’s effect on neural cells using mouse models were presented. A growing number of studies suggest a possible mechanism of action for lithium through immunomodulatory and anti-inflammatory effects. The paper also discusses the effects of lithium on biological rhythms and telomere function.

Conclusions.
Clinical and experimental studies, including in vitro ones, showed multidirectional effects of lithium on various processes in the organism, particularly those associated with nervous functions. Some of these help identify mechanisms associated with the therapeutic effects of lithium, especially relapse prevention in bipolar disorder. The main two areas of these mechanisms include the effect of lithium on the excitability and proliferation of cells, especially in the nervous system, and its immunomodulatory and anti-inflammatory effects, referring to the postulated involvement of these factors in the pathogenesis of bipolar disorder as a condition of “low-grade inflammation”.