Medically assisted nutrition and hydration in the last days of life – basic care or rather a form of therapy?

Szanowna Pani Redaktor,
w stanowisku Grupy Roboczej Towarzystwa Internistów Polskich (TIP) ds. Terapii Daremnej na Oddziałach Internistycznych dotyczącym dorosłych chorych nieubezwłasnowolnionych, nie będących w stanie podejmować świadomych decyzji co do leczenia autorzy sugerują, że żywienie i nawadnianie przez zgłębnik dożołądkowy, o ile choremu nie szkodzą, nie wchodzą w zakres terapii, gdyż są interwencjami z zakresu opieki podstawowej, a tym samym nie można im przypisać cech daremności terapeutycznej [1]. Podejście takie może zostać niewłaściwie zinterpretowane przez klinicystów oraz opiekunów chorych i niejako wskazywać na potrzebę każdorazowego wdrażania lub kontynuacji wspomaganego medycznie żywienia jako elementu należnej opieki, także w sytuacji nadchodzącej nieuchronnie śmierci.
Publikacje naukowe w kwestii żywienia i nawadniania pacjentów w ich ostatnich dniach życia nie podzielają takiego dogmatu. Polskie Towarzystwo Żywienia Dojelitowego, Pozajelitowego i Metabolizmu w swych standardach stosuje określenie „leczenie żywieniowe”, które stanowi nieodłączny element terapii. Leczenie to powinno być dostosowane do aktualnego stanu metabolicznego i klinicznego pacjenta [2]. U pacjentów blisko kresu życia leczenie żywieniowe jest ważnym elementem terapii, musi być ono rozpatrywane ze szczególną ostrożnością pod kątem potencjalnych, możliwych do osiągnięcia korzyści, ale także zagrożeń, a jakość i komfort życia powinny mieć przy tym wartość nadrzędną. O ile kontynuacja prowadzonego z powodzeniem leczenia żywieniowego dojelitowego (zgłębnikami dożołądkowymi lub dojelitowymi, czy drogą gastro- lub jejunostomii) przy akceptowanym poziomie dyskomfortu związanego z obecnością dostępów żywieniowych może być zasadne, o tyle rozpoczynanie leczenia żywieniowego w ostatnich tygodniach życia jest spóźnione i skazane na niepowodzenie. Większość osób u kresu życia wymaga jedynie minimalnej ilości pożywienia i płynów do zaspokojenia uczucia głodu i pragnienia [2].
W rekomendacjach Polskiego Towarzystwa Medycyny Paliatywnej (PTMP) dotyczących żywienia pacjentów onkologicznych stosuje się określenie „leczenie żywieniowe”, które w okresie umierania (preagonii i agonii) należy ograniczyć, a nawet wycofać, jeśli przynosiłyby pacjentowi dodatkowy dyskomfort lub cierpienie [3]. Europejskie Towarzystwo Opieki Paliatywnej w zaleceniach dotyczących chorych z zaawansowanym otępieniem wymienia żywienie dojelitowe i nawadnianie parenteralne w grupie terapii...


View full text...