Medico-legal analysis of a case of mass shooting

Wprowadzenie

Zbrodnia i przestępczość mają długą historię w różnych kulturach na całym świecie. Agresja i przemoc to złożone, wciąż występujące formy ludzkiej ekspresji. Przemoc może przyjmować postać jednostkową albo kolektywną. Może powodować ból i cierpienie, ale także przynosić ulgę oraz subiektywne uczucie satysfakcji i wyswobodzenia. Podstawową, charakterystyczną cechą przemocy jest jej intencjonalność. Przemoc to rezultat zamierzonego ludzkiego zachowania, a osobnik dopuszczający się może ją postrzegać jako cel sam w sobie albo metodę osiągnięcia zamierzonego celu [1].
Źródło i przejawy przemocy określają czynniki społeczne, kulturowe, polityczne, gospodarcze, psychologiczne i fizjologiczne. Do potencjalnych czynników sprzyjających przemocy należą: sytuacja rodzinna, normy zachowania obowiązujące w danej społeczności, fragmentacja kulturowa, nierówności na tle rasowym, nadużywanie narkotyków i pewne skutki chorób psychicznych. Nie można też pominąć wpływu środków masowego przekazu [2]. W złożonej plątaninie związków przyczynowo-skutkowych prowadzących do brutalnych przestępstw rolę odgrywa jeszcze wiele innych czynników, specyficznych dla określonych zdarzeń. Jest to szczególnie zauważalne w przypadku zabójstw, w których ważnym czynnikiem kryminogennym jest postępowanie ofiary. Regularnie zdarzają się przypadki, w których ofiara przyczynia się do zachowania sprawcy albo wręcz sama doprowadza do zaistnienia kryminogennej sytuacji. Zdecydowana większość takich zachowań ze strony ofiar ma postać prowokacji albo niezachowania należytej ostrożności, przy czym zjawisko to odnotowywane jest najczęściej w kontekście zabójstw powodowanych zazdrością, chęcią zemsty albo nienawiścią [3, 4].
Ze względu na czas trwania przemocy wyróżnia się przemoc długotrwałą (ukrytą i ciągłą), sytuacyjną (eskalację sytuacji konfliktowych) oraz w postaci incydentów i wypadków (nagłe i nieoczekiwane przejawy przemocy, zwykle krótkotrwałe, ale intensywnej natury). W społeczeństwie przeważa opinia, że większość ludzi spotyka się z przemocą typu nagłego i nieoczekiwanego. W rzeczywistości jednak najczęstszymi są przemoc ukryta oraz przemoc wynikająca z eskalacji sytuacji konfliktowych [5, 6].
Jeśli chodzi o formy przemocy, wyróżnia się przemoc werbalną, ekspresyjną i fizyczną. Na charakter aktów przemocy wpływa środowisko, określona sytuacja i postępowanie sprawcy. Najbardziej brutalnymi przejawami przemocy są bezwzględne ataki z wykorzystaniem broni palnej.
Wysoki poziom brutalnej przestępczości ze względu na to, że znacznie obniża jakość życia mieszkańców i zwykle wzmacnia poczucie zagrożenia i niepewności, jest poważnym problemem społecznym. Brutalna przestępczość obejmuje różne czyny przestępcze, w tym przemoc w rodzinie, przestępczość uliczną, brutalne morderstwa i przejawy bezwzględnej przemocy wewnątrz organizacji przestępczych. Wiek XX charakteryzował się wzrostem przemocy w społeczeństwie i trend ten utrzymuje się również na początku XXI w. Najniebezpieczniejszą formą przemocy i przestępczości jest przestępczość zorganizowana. W Słowacji pierwsze w pełni zorganizowane grupy przestępcze zaczęły funkcjonować w latach 90. XX wieku, głównie jako organizacje mafijne. Większość przeprowadzonych przez nie ataków, zakończonych śmiercią, była skierowana przeciwko 1 lub 2 osobom. Odnotowano tylko jeden przypadek „masakry”, w której zginęło 10 członków „podziemnego klanu”. Wcześniej w historii Słowacji nie odnotowywano ataków o takiej brutalności i liczbie ofiar. Mimo wiedzy o działalności zorganizowanych grup przestępczych na terenie Słowacji i monitorowania przemocy, nigdy wcześniej, ani w najnowszej, ani w dawnej historii kraju, nie zdarzyło się, by pojedynczy sprawca umyślnie użył broni palnej przeciwko grupie ludzi, jak dość często zdarza się w Stanach Zjednoczonych lub w Europie Zachodniej.

Studium przypadku

Celem badania jest analiza przyczyn i skutków ataku z użyciem broni palnej, do którego doszło rano 30 sierpnia 2010 r. w Bratysławie. Czterdziestoośmioletni mężczyzna w ciągu 16 minut zabił 7 osób i ranił 16, a na koniec odebrał sobie życie za pomocą broni palnej użytej do popełnienia przestępstwa. W badaniu skupiono się na ofiarach śmiertelnych oraz sprawcy.

Metody badawcze

W ramach badania pośmiertnego wykonano sądowo-lekarską sekcję zwłok oraz badanie radiologiczne, serohematologiczne, toksykologiczne, histopatologiczne oraz badanie śladów prochu. Badania przeprowadzono na Wydziale Medycyny Sądowej Urzędu Kontroli Zdrowia w Bratysławie. Przeanalizowano również część dowodów balistycznych – broń palną i naboje pozostawione przez sprawcę na miejscu popełnienia przestępstwa.

Wyniki

Badanie na miejscu popełnienia przestępstwa – 30.08.2010, godz. 11.00–14.30

Osiem zwłok

• Zwłoki sprawcy: na ulicy, pod balkonem sąsiedniego bloku.
• Zwłoki 7 ofiar: 5 ofiar w jednopokojowym mieszkaniu sąsiadującym z mieszkaniem sprawcy (2 ofiary w łazience i 3 w pokoju), 1 ofiara na ulicy przed blokiem, w którym mieszkał sprawca, 1 „przypadkowa” ofiara w mieszkaniu w bloku po przeciwnej stronie ulicy.

Sekcja zwłok – 30.08.2010, godz. 20.00–02.00

Osiem zwłok
• Sprawca (tab. I.). W próbce krwi sprawcy pobranej podczas sekcji wykryto stężenie acetonu w wysokości 143,13 mg·kg-1, czyli przekraczające podawaną w literaturze górną granicę stężenia fizjologicznego. Według danych pochodzących z literatury, silne działanie toksyczne acetonu pojawia się dopiero przy stężeniu we krwi na poziomie 200–300 mg·kg-1. Zachowanie ludzi odurzonych rozcieńczalnikiem (np. acetonem) bywa trudne do przewidzenia i może obejmować jawną agresję wobec otoczenia. Zespół abstynencyjny objawia się zwiększoną nerwowością, która może prowadzić do napastliwych i agresywnych zachowań [7]. Sekcja zwłok i badanie histologiczne tkanek pobranych od sprawcy wykazały, że sprawca nie głodował ani nie chorował na cukrzycę.
Siedem ofiar: sześciu członków rodziny, jedna dodatkowa ofiara – „przypadkowy” obserwator (tab. II.).

Dowody balistyczne

Podczas oględzin miejsca zdarzenia w niewielkiej odległości od sprawcy znaleziono broń długą – samopowtarzalny karabinek CZ 858 Tactical kaliber 7,62 × 39 mm, przerobiony w warunkach domowych do strzelania seriami pocisków. Oficjalnie broń ta klasyfikowana jest jako przeznaczona do strzelectwa sportowego. W płóciennej torbie przewieszonej przez ramię sprawcy znajdowały się 10 dużych i 3 małe pełne magazynki do karabinka samopowtarzalnego, zawierające łącznie trzysta trzydzieści naboi. Za paskiem spodni sprawcy znajdowały się dwa egzemplarze krótkiej broni palnej – pistolety CZ (kaliber 9 × 19 Luger) z 4 pełnymi magazynkami – łącznie 87 naboi. Na miejscu zdarzenia zlokalizowano również pięć opróżnionych magazynków do karabinka samopowtarzalnego.
Łącznie znaleziono 140 łusek wystrzelonych z samopowtarzalnego karabinka CZ 858 Tactical, w tym 25 w mieszkaniu ofiar i 115 na ulicy. Dowodzi to, że karabinek ten był jedyną bronią, którą sprawca wykorzystał podczas ataku. Spośród 25 pocisków odnalezionych w mieszkaniu, które zamieszkiwała zamordowana rodzina, 12 bezpośrednio trafiło w ofiary.
Policja oddała do sprawcy 15 strzałów, trafiając go raz w klatkę piersiową.

Podsumowanie

W 2010 roku czterdziestoośmioletni mężczyzna zamieszkały w bloku w Bratysławie wtargnął do sąsiedniego mieszkania i zabił przebywającą w nim rodzinę, używając broni palnej. Następnie opuścił blok i zastrzelił przed nim kolejnego członka tej samej rodziny, po czym ruszył ulicą, strzelając do napotkanych ludzi i raniąc szesnastu z nich. Na koniec odebrał sobie życie za pomocą własnej broni. Zdarzenie to nie tylko wpłynęło na życie mieszkańców Bratysławy, lecz także przyciągnęło zainteresowanie zagranicznych środków przekazu, ponieważ była to pierwsza tego rodzaju tragedia w historii Republiki Słowackiej.
Rodzina zastrzelona przez sprawcę była od dłuższego czasu skonfliktowana ze wszystkimi sąsiadami, którzy składali zażalenia i petycje w związku z jej zachowaniem. Nie sposób jednoznacznie określić, czy działanie zabójcy było wcześniej zaplanowane, czy też stanowiło wynik krótkotrwałego napadu wściekłości. Sprawca uprawiał strzelectwo sportowe, co być może podpowiedziało mu „łatwe” rozwiązanie problemu. Zabójca miał sześć legalnie zakupionych sztuk broni i pozwolenie na ich użytkowanie.
Strzelanina w Bratysławie weszła do historii jako pierwsze i – miejmy nadzieję – ostatnie zdarzenie, w którym kilka minut postępowania jednego człowieka niepotrzebnie kosztowało życie ośmiu osób i naraziło na poważne zagrożenie wielu innych niewinnych ludzi, którzy prawdopodobnie tylko cudem uniknęli śmierci.

Autorzy deklarują brak konfliktu interesów.

Introduction

Crime and criminality have a long history in various cultures of the world. Aggression and violence are a complex and continuous expression of human beings. Violence may have individual or collective form. It can cause suffering and pain, but on the other hand also relief and subjective feelings of satisfaction and deliverance. The basic characteristic feature of violence is intention. Violence is a result of intentional human behaviour, and it can be perceived by an individual as the aim or as a means of achieving an objective [1].
The origin and manifestation of violence is determined by social, cultural, political, economic, psychological, and physiological factors. Other factors can include the impact of family, standard norms of conduct accustomed in society, cultural fragmentation, racial inequality, drug abuse, some factors of mental illnesses, but also the influence of mass media [2]. In the complex tangle of causalities leading to the emergence of violent crimes, many other factors, which can be partly specific to certain types of crimes, play a role. This is particularly true for the crime of murder, where an important criminogenic factor in the commission of the offense is represented by the role of the victim. A frequent situation in the praxis is that the victim often facilitates the perpetrator’s behaviour or even evocates a criminogenic situation. Such victimogenous elements in the behaviour of victims, which encourage the offender to the decision to commit a crime, tend to be contained in the form of provocation or carelessness; notably, in the cases of murders motivated by jealousy, revenge or hatred [3, 4].
As to the length of duration of violent action, we distinguish long-term violence (latent and continuous violence), situational violence (graduating conflict situations), and violence in the form of incidents or accidents – sudden and unexpected violent manifestations, which have a short but intense character. The dominant opinion in society is that most people face violence, which arises suddenly and unexpectedly. However, the fact is that most frequent forms of violence are latent and gradually emerging conflict situations [5, 6].
When we talk about forms of violence, we distinguish verbal, expressive, or manual forms of violence. Acts of violence are determined by the environment, by the given situation, and also by the individual him/herself. However, the most severe form of the manifestation of violence is when an individual uses a gun to carry out a violent act.
The high incidence of violent criminality is a serious community problem, since it significantly affects the quality of life of its residents and usually enhances feelings of danger and uncertainty. Violent criminality covers a variety of criminal acts, including domestic violence, street crime, brutal murders, or violent expressions within organised criminality. The 20th century is characterised by the growth of violence in society, which continues even in the early 21st century. The most dangerous form of expression of violence and crime is organized group criminality. In Slovakia, organised criminality began to fully develop in the 90ties of the 20th century, especially in practices of mafia. In most cases that ended with the death of a person, an attack was led against one or two persons; only one case recorded a massacre in which 10 members of one “underworld clan” were killed. Such brutality and the number of victims have not been recorded in the history of the Slovak republic previously. Despite organised crime in Slovakia, no case, neither in modern nor in ancient history, was monitored in which an individual deliberately killed – using a firearm – several people, as quite often happens in the United States of America or in Western Europe.

Case study

The aim of this study is to analyse the causes and consequences of shooting that occurred in Bratislava on 30th August 2010, in the morning, when a 48-year-old man during a period of 16 minutes attacked and killed, using a firearm, 7 victims, injured 16 people, and then used the weapon against himself. The study focuses on the victims that were killed and on the perpetrator.

Methods

Post-mortem examination of the bodies was performed with a complete forensic autopsy and X-ray examination, serohaematological, toxicological, histopathological laboratory tests and a test proving the presence of gunshot powder. Examinations were done at the Department of Forensic Medicine of the Health Care Surveillance Authority in Bratislava. One section of ballistic tracks was evaluated – the firearms and cartridges of the offender at the crime scene.

Results

Examination at the scene of death – 30.08.2010, 11.00 a.m. – 14.30 p.m.

Eight dead bodies:
• 1 perpetrator: on the street – below the balcony of adjacent block of flats,
• 7 victims: 5 victims in a 1-bedroom apartment neighbouring with the apartment of the perpetrator (2 victims in the bathroom and 3 in the living room); 1 victim on the street in front of the block of flats at the residence of the offender; 1 “random” victim in an apartment in the block of flats at the opposite side of the street.

Necropsy – 30.08.2010, 08:00 p.m. – 02:00 a.m.

Eight dead bodies
• The perpetrator (Table I). The concentration of acetone detected in the blood sample of the offender, taken at the necropsy, at 143.13 mg·kg-1 is, according to the literature data, above the physiological concentration of acetone in blood. Severe toxic effects after the use of acetone occur when the concentration of acetone in blood is at least 200-300 mg·l-1, as described in the literature. The behaviour of people after taking solvency (e.g. acetone) may in some cases be unpredictable and openly aggressive towards their surroundings. Abstinence symptoms are manifested as mental irritability, which may culminate in hostile and aggressive behaviour [7]. Additionally, the necropsy and histological examination of the tissues of the offender did not show any signs of starvation or diabetes.
Seven victims: 6 of them were family members; 1 victim was an “incidental” observer (Table II).

Ballistic tracks

During the examination at the crime scene, a long firearm – self-loading rifle (machine rifle) no. CZ 858 Tactical, cal. 7.62 × 39 mm, homemade adapted to fire a dose, was found near the body of the offender. This type of rifle is designated for sporting target shooting. In a cloth bag, which was hanging over the offender’s shoulder, 10 big and 3 small full containers of ammunition for a self-loading rifle were detected – a total number of 330 loads. Under the trouser belt of the perpetrator, two short firearms – pistols CZ (cal. 9 × 19 mm Luger) with 4 full containers of amunition were found – altogether 87 loads. At the crime scene, 5 additional empty large containers of ammunition for a self-loading rifle were found.
Altogether, 140 shells fired from the self-loading rifle CZ 858 Tactical were found, 25 of which were found in the apartment of the victims and 115 on the street. This testifies to the fact that the perpetrator of the attack used only one weapon – a self-loading rifle CZ 858 Tactical. Out of 25 projectiles that were found in the apartment of 5 victims, 12 projectiles directly hit the victims.
The police fired at the offender 15 times, with one bullet hitting the offender in the chest.

Summary

In the 2010, a 48-year-old man shot a family from the neighbouring apartment in Bratislava, and in front of the block of flats he shot another member of this family. Then he wounded 16 people walking along the street, and finally he used the weapon against himself. This incident not only changed the lives of the inhabitants of Bratislava but also attracted the attention of media abroad, since a similar tragedy had not occurred in the history of the Slovak Republic before.
The family that was shot by the perpetrator had been objectionable to all of their neighbours for a long time. Several complaints and petitions had been submitted against the family. Whether the mass murder of the family members had been planned in advance or was a result of “furor brevis” is a subject of speculation. The perpetrator was a sporting gun user and this could have been a reason for him to choose his own “easy” way of solving the problem. He had six weapons in his legal possession and had a firearm certificate.
This incident in Bratislava has entered history as the first and hopefully the last event, which in just a few minutes unnecessarily took eight human lives and exposed many other innocent people to danger of life, who probably only narrowly escaped death.

The authors declare no conflict of interest.

Piśmiennictwo References

1. Spurný J. Psychologie násilí. O psychologické podstatě násilí, jeho projevech a způsobech psychologické obrany proti němu. Eurounion, Praha 1996; 7-17.
2. Lovaš L. Agresivita. In: Výrost J, Slaměník I. Sociální psychologie. ISV-nakladatelství, Praha 1997.
3. Štefanková S. Kriminologické aspekty trestného činu vraždy. In: Naděje právní vědy. Býkov 2006: Sborník z medzinárodního setkání mladých vědeckých pracovníků: 29.6 – 1.7. 2006 na Zámeckém statku Býkov. Vydavatelství a nakladatelství Aleš Ćeněk, Plzeň 2006; 507.
4. Zapletal J, et al. Kriminologie. Díl II. Zvláštní část (třetí upravené vydání). PA ČR, Praha 1999; 81-83.
5. Berkowitz L. A survey of social psychology. CBS Publishing, New York 1998.
6. Hewston M, Stroebe W. Sociální psychologie. Portál, Praha 2006.
7. Toxicological review of Acetone (CAS No. 67-64-1). In: Support of Summary Information on the Integrated Risk Information System (IRIS). U.S. Environmental Protection Agency, Washington, DC, 2003. EPA/635/R-03/004 www.epa.gov/iris.

Adres do korespondencji
Address of the correspondence
MUDr. Roman Kuruc
Department of Forensic Medicine
Health Care Surveillance Authority
Antolská 11
851 07 Bratislava, Slovakia
e-mail: roman.kuruc77@gmail.com