Metody pomiaru składu ciała w pediatrii – przegląd. Część 1

Nadwaga i otyłość oraz choroby metaboliczne stanowią w pediatrii zagadnienie o narastającym od dekad znaczeniu. Chcąc uzupełnić metody diagnostyczne i poszerzyć zakres monitorowania pacjentów, w praktyce lekarskiej można korzystać z pomiarów składu ciała. Współcześnie istnieje wiele metod pozwalających na oszacowanie zawartości poszczególnych tkanek. Ich dokładność i powtarzalność składające się na wiarygodność pomiaru stanowią przedmiot licznych opracowań naukowych. Sięgając po daną metodę, warto znać jej podstawowe założenia oraz mieć świadomość zarówno jej zalet, jak i ograniczeń czy kosztów. Wymienione aspekty omówiono w niniejszej pracy. Za najdokładniejszą, referencyjną metodę uznaje się modele wielokomponentowe (3C, 4C), wymagające wykonania kilku (zazwyczaj trzech) pomiarów za pomocą różnych urządzeń, co służyć ma jak najdokładniejszemu obliczeniu udziału danej kompo-nenty składu ciała (tkanki tłuszczowej, wody, składników mineralnych i/lub tkanki mięśniowej). Dzięki temu do minimum ogranicza się konieczność szacowania zawartości tkanek za pomocą modeli matematycznych. Dobór metod pomiaru składających się na model wielo-komponentowy różni się w zależności od ośrodka, w którym przeprowadzane jest badanie. Metody 3C i 4C są jednak czasochłonne i wymagają długotrwałej współpracy ze strony młodych pacjentów. Ponadto pomiary może wykonać tylko przeszkolony personel korzy-stający ze specjalistycznego, kosztownego sprzętu. Koszt badania zostaje radykalnie ograniczony przy stosowaniu metod przesiewo-wych, do których zaliczyć można tradycyjne pomiary antropometryczne oraz bardziej zaawansowaną analizę impedancji bioelektrycznej. Dzięki dostępnym w piśmiennictwie porównaniom z metodami referencyjnymi znane są ograniczenia dotyczące dokładności metod przesiewowych. Uznaje się jednak, że prawidłowo przeprowadzone za ich pomocą pomiary cechują się zadowalającą powtarzalnością i mogą stanowić cenne narzędzie w codziennej praktyce.

Overweight, obesity, and metabolic syndrome in paediatrics represent issues of increasing importance. To complete diagnostics and extend patient monitoring, body composition measurements can be used. Nowadays there are a number of methods that allow the esti-mation of the content of individual tissues. Their accuracy and replicability, contributing to the measurement’s credibility, are the subject of numerous scientific publications. While choosing a method, one has to know its basic assumptions and be aware of the assets and weaknesses, as well as its cost. The mentioned aspects will be discussed in this article. Reference methods considered as most precise are multicomponent models (3C, 4C), requiring several (usually three) measurements with the use of various devices, which improves the precision of calculating the fraction of a given body composition component (fat, water, minerals, and/or protein). Therefore, the need to estimate tissue content with mathematical models can be minimised. The choice of the methods forming a multicomponent model differs depending on the place of the examination. However, the 3C and 4C models are time-consuming and require sustained coopera-tion with young patients. Moreover, measurements can only be taken by trained staff that use expensive, specialised equipment. The examination cost can be reduced by the use of screening methods, such as anthropometrics and more advanced bioelectrical impedance analysis (BIA). Due to published comparisons with reference methods, the precision limits of screening methods are known. However, when executed correctly, measurements obtained with these methods have an acceptable replicability and can become a valuable tool in everyday practice.