Między słowami – nieafatyczne zaburzenia komunikacji w schizofrenii

Pomimo znacznego postępu, jaki dokonał się w ostatnich latach w badaniach nad schizofrenią, wciąż istnieją problemy terapeutyczne związane z niewystarczającą poprawą funkcjonowania społecznego pacjentów. Słabe kompetencje komunikacyjne wynikające z zaburzeń poznawczych w zakresie przetwarzania sygnałów z otoczenia społecznego często są powodem trudności w nawiązywaniu i utrzymywaniu satysfakcjonujących relacji społecznych.

Warunkiem skutecznego komunikowania się, oprócz przestrzegania określonych reguł fonologicznych, leksykalnych i gramatycznych, jest posiadanie zdolności do poprawnego używania języka w kontekście konkretniej sytuacji społecznej. Pragmatyka to obszar komunikacji, w którym kontekst i intencja rozmówcy decydują o wyborze określonej formy ekspresji zarówno językowej, jak i niewerbalnej. Umiejętne odczytanie niedosłownego przekazu wypowiedzi umożliwia płynną wymianę informacji i daje poczucie zrozumienia rozmówcy.

Celem pracy jest przedstawienie dysfunkcji poznawczych osób chorujących na schizofrenię związanych z pojawianiem się błędów pragmatycznych, będących źródłem niepowodzeń komunikacyjnych.

Do zaburzeń poznawczych mających wpływ na błędne modyfikowanie interakcji społecznej należą słabe rozumienie wypowiedzi metaforycznych, ironicznych, humorystycznych oraz obniżona zdolność do odczytywania emocjonalnego przekazu wypowiedzi. W połączeniu z globalnymi deficytami poznawczymi stanowią przeszkodę w skutecznym porozumiewaniu się, które jest warunkiem utrzymywania satysfakcjonujących relacji społecznych.

Bliższe przyjrzenie się problemom komunikacyjnym związanym z pragmatyką języka pomoże zrozumieć podłoże niepowodzeń w kontaktach z innymi ludźmi oraz umożliwi tworzenie programów terapeutycznych mających na celu ich poprawę.

Despite the significant progress that has been made in recent years in research on schizophrenia, there are still problems related to insufficient therapeutic improvement in social functioning of patients. Poor communication skills associated with cognitive impairment in the processing of signals from the social environment are often the cause of difficulties in establishing and maintaining satisfactory social relations.

The ability to use language in a manner appropriate to a specific social situation is necessary for efficient communication, in addition to following specific phonological, lexical and grammatical rules. Pragmatics is the field of communication where the context and the intention of a speaker decide which form of verbal and nonverbal expression is used. Skilful comprehension of nonliteral meaning of communication provides a direct information flow and gives the speaker a feeling of being comprehended. The aim of the article is to present pragmatic errors related to cognitive dysfunctions leading to information flow failures in schizophrenic subjects.

The cognitive dysfunctions, producing false modification of social interactions, are poor understanding of metaphoric, ironic or humoristic verbal expressions and a decreased ability to copy the emotional content of communication. Together with a global cognitive deficit, they interfere with efficient communication, which is the condition for maintaining satisfactory social relations.

More thorough analysis of pragmatics related communication problems may help to understand the background of failures in contacting other people and create therapeutic programmes aiming to improve them.