Minimalna encefalopatia wątrobowa – niedoceniane powikłanie przewlekłej choroby wątroby

Encefalopatia wątrobowa, będąca zespołem objawów neurologiczno-psychiatrycznych, obejmuje spektrum zaburzeń od zmian subklinicznych do jawnych. Należą do nich potencjalnie odwracalne zaburzenia neuro­psychiatryczne stanowiące częste powikłanie zarówno u pacjentów z ostrymi, jak i przewlekłymi chorobami wątroby. Do dysfunkcji poznawczych związanych z encefalopatią wątrobową zalicza się zaburzenia procesów pamięci, uwagi, funkcji wykonawczych, werbalnych oraz wzrokowo-przestrzennych. Wystąpienie objawów ciężkiej postaci encefalopatii u pacjentów z marskością wątroby wiąże się z bardzo wysoką, przekraczającą 50% śmiertelnością w ciągu najbliższego roku. Minimalna encefalopatia wątrobowa (MEW) jest istotnym i często występującym, choć rzadko rozpoznawanym powikłaniem marskości wątroby. Stwierdza się ją u 30–80% chorych z marskością wątroby, a jej obecność zwiększa ryzyko wystąpienia jawnej encefalopatii, wiąże się z krótszym czasem przeżycia i większą śmiertelnością w porównaniu z pacjentami z marskością wątroby bez MEW. Trudności w jej rozpoznawaniu wynikają z braku ewidentnych objawów klinicznych, przy współistniejących zaburzeniach funkcji poznawczych i psychomotorycznych. W diagnostyce MEW są wykorzystywane testy neuropsychologiczne badające sprawność psychomotoryczną, procesy uwagi i pamięć, a także testy neurofizjologiczne oceniające funkcję ośrodkowego i obwodowego układu nerwowego. Obecnie nie ma badań laboratoryjnych lub obrazowych, które pozwoliłyby na jednoznaczne rozpoznanie MEW. W terapii, oprócz leczenia zasadniczej choroby wątroby, najczęściej stosuje się laktulozę oraz rifaksyminę. Celem pracy jest przedstawienie aktualnej wiedzy na temat objawów i diagnozowania MEW oraz dalszych kierunków badań nad jej rozpoznawaniem i leczeniem.

Hepatic encephalopathy is a group of neurological and psychiatric symptoms ranging from subclinical to overt changes. It includes potentially reversible neuropsychiatric disorders, which are common complications of acute and chronic liver disease. The cognitive dysfunctions associated with hepatic encephalopathy include disorders of memory, attention, executive, verbal and visual-spatial functions. The occurrence of symptoms of severe encephalopathy in patients with cirrhosis is associated with a very high mortality rate, exceeding 50% within a year. Minimal hepatic encephalopathy (MHE) is a significant and common, but rarely recognized, complication of liver cirrhosis. It affects 30-80% of patients with liver cirrhosis, its occurrence increases the risk of overt encephalopathy, and it is associated with shorter survival time and higher mortality compared to patients with cirrhosis but without MHE. Difficulties in the diagnosis of MHE are caused by the lack of overt clinical symptoms, with simultaneous impairment of cognitive and psychomotor function. Currently MHE diagnosis is based on neuropsychological tests examining psychomotor performance, attention processes and memory, as well as neurophysiological tests assessing the function of the central and peripheral nervous system. There are no laboratory or imaging tests that allow a clear diagnosis of MHE. In therapy, in addition to the treatment of the underlying liver disease, lactulose and rifaximin are the most commonly used drugs. The aim of the study is to present the current knowledge about the symptoms and diagnosis of MHE, as well as further research directions for its diagnosis and treatment.