Monoterapia rytuksymabem w pęcherzycy liściastej

Wprowadzenie . Rytuksymab stanowi chimeryczne ludzko-mysie przeciwciało monoklonalne, które wiąże się z przezbłonowym antygenem komórek CD20+ (limfocyty B i pre-B), powodując ich deplecję w mechanizmie lizy zależnej od układu dopełniacza, cytotoksyczności komórek zależnej od przeciwciał oraz apoptozy. Wskazaniem rejestracyjnym rytuksymabu jest leczenie chłoniaków nieziarniczych, przewlekłej białaczki limfocytowej oraz reumatoidalnego zapalenia stawów. Rytuksymab stosuje się także w wielu jednostkach chorobowych o podłożu autoimmunologicznym, m.in. w toczniu rumieniowatym ukła­dowym i zespole Sjögrena. Znalazł zastosowanie także jako lek adiuwantowy w ciężkich lub opornych na standardowe leczenie immunosupresyjne przypadkach pęcherzycy zwykłej lub liściastej.

Cel pracy. Analiza skuteczności leczenia pęcherzycy liściastej rytuksymabem w monoterapii u 2 pacjentów z przeciwwskazaniami do klasycznego leczenia immunosupresyjnego oraz przegląd piśmiennictwa.

Opis przypadków. U 2 pacjentów – 66-letniego mężczyzny i 61-letniej kobiety – z pęcherzycą liściastą włączono terapię rytuksymabem w pojedynczym cyklu, podanym w dawce 1000 mg w odstępie dwutygodniowym. U pierwszego pacjenta po 4 miesiącach stwierdzono negatywizację serologiczną oraz poprawę kliniczną ze stopniowym gojeniem się nadżerek i zmniejszeniem liczby nowych zmian. Po 8 miesiącach zaobserwowano prawie całkowite zagojenie zmian. U drugiej pacjentki odnotowano podobny przebieg.

Wnioski. Po zastosowaniu rytuksymabu w monoterapii u osób z pęcherzycą liściastą uzyskano stopniową poprawę kliniczną aż do prawie całkowitego ustąpienia zmian skórnych. Negatywizację serologiczną stwierdzono przed uzyskaniem remisji klinicznej. To nietypowe zjawisko można tłumaczyć szybkim zahamowaniem produkcji nowych, patogennych przeciwciał pęcherzycowych poprzez deplecję komórek CD20+, przy jednoczesnym utrzymywaniu się aktywności związanych in vivo przeciwciał pęcherzycowych w naskórku.

Introduction . Rituximab is a chimeric human-mouse monoclonal antibody, which binds to the CD20 antigen on B and pre-B lymphocytes and causes depletion of CD20+ cells in the mechanism of complement-dependent and independent cytolysis, antibody-dependent cell cytotoxicity and the mechanism of apoptosis. Rituximab is currently registered for the treatment of non-Hodgkin's lymphoma, chronic lymphocytic leukaemia and rheumatoid arthritis. Rituximab has also demonstrated efficacy in a number of other autoimmune diseases, including systemic lupus erythematosus and Sjögren’s syndrome. In severe or recalcitrant cases of pemphigus vulgaris and pemphigus foliaceus, rituximab was applied as an adjuvant drug.

Objective . To present the efficacy of rituximab monotherapy in patients with pemphigus foliaceus, who had contraindications to classic immunosuppression, and a review of the literature.

Case reports . We present 2 patients with pemphigus foliaceus, a 66-year old male and a 61-year old female, treated with rituximab in monotherapy as a first-line treatment. In the first patient serological negativisation and improvement were observed 4 months after therapy initiation. After 8 months further, significant clinical improvement, with sparse residual lesions, was observed. In the second case similar results were achieved.

Conclusions . In patients with pemphigus foliaceus significant improvement was observed after rituximab monotherapy. Serological negativisation was achieved prior to clinical remission. This unusual phenomenon may be explained by rapid depletion of CD20+ cells and inhibition of antibody production, while in vivo bound pathogenic pemphigus antibodies remained active.