Nadwrażliwość na jodowe środki kontrastowe. Wytyczne Sekcji Nadwrażliwości na Leki Polskiego Towarzystwa Alergologicznego

Jodowe środki kontrastowe (JSK) stosowane są szeroko w radiologicznych badaniach diagnostycznych. Częstość reakcji niepożądanych, w tym reakcji z nadwrażliwości, obserwowanych po ich zastosowaniu rośnie proporcjonalnie do wzrostu liczby wykonywanych badań diagnostycznych. Reakcje nadwrażliwości występują najczęściej po jonowych JSK, a kilkakrotnie rzadziej po niejonowych. Manifestacja kliniczna reakcji nadwrażliwości na JSK obejmuje dwie grupy reakcji o typowej dla nich symptomatologii: natychmiastowe i nienatychmiastowe (odpowiednio występujące < 60 minut i > 60 minut od chwili aplikacji JSK). Głównymi czynnikami ryzyka wystąpienia reakcji z nadwrażliwości na JSK oraz ciężkiego jej przebiegu są: historia reakcji nadwrażliwości po JSK w przeszłości, niekontrolowana astma i klonalne choroby aktywacji mastocytów. Diagnostyka nadwrażliwości na JSK opiera się na metodach rutynowo stosowanych w alergologii. Skuteczność diagnostyczna zmniejsza się wraz z czasem upływającym od momentu wystąpienia objawów nadwrażliwości. Wartość predykcyjna zarówno dodatnich, jak i ujemnych wyników testów diagnostycznych z JSK jest ograniczona. U pacjentów z przebytymi reakcjami nadwrażliwości po JSK przed kolejnym badaniem zaleca się wdrożenie premedykacji farmakologicznej (lek przeciwhistaminowy i glikokortykosteroid), która nie zapewnia jednak pełnego bezpieczeństwa, szczególnie w grupie pacjentów z wywiadem anafilaksji po JSK.

Iodinated contrast agents (ICAs) are broadly used in radiology. Frequency of adverse events, including hyperreactivity reactions, noted after their application grows in correlation with the steady increase in the numbers of radio-diagnostic tests performed. Hyperreactivity reactions occur most frequently with the use of ionic ICAs; much rarer with non-ionic ones. Clinical manifestations of hyperreactivity reactions to ICAs involve two groups of symptomatologically typical reactions: immediate and non-immediate (occurring < 60 minutes and > 60 minutes after ICAs’ application). The main risk factors of the occurrence and severity of these reactions are: the previous history of such reactions, poorly controlled asthma, and clonal mast cell activation diseases. Diagnosis of sensitivity to ICAs shares the same procedures and tests used in diagnosing other allergies. The more time passes since the manifestation of sensitivity, the less reliable the diagnostic test is. The predictive value of both positive and negative diagnostic results is limited. In patients with a history of sensitivity reactions to ICAs, before any subsequent radiological test, premedication (antihistamine drugs and steroids) is recommended. This, however, does not guarantee full security, especially in patients with a history of anaphylaxis following the use of ICAs.