Nadwrażliwość na niesteroidowe leki przeciwzapalne – klasyfikacja i praktyczne aspekty postępowania

Wstęp

Leki z grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ) należą do jednych z najczęściej stosowanych preparatów, zwłaszcza przez osoby z dolegliwościami ze strony układu ruchu. W Polsce stanowią one pierwszą co do częstości przyczynę nadwrażliwości (w tym alergii) na leki (dane własne), plasując się przed antybiotykami. Nadwrażliwość na NLPZ ma zróżnicowaną symptomatologię: od zmian skórnych (np. pokrzywka) poprzez objawy oddechowe (obturacja oskrzeli, obrzęk krtani) aż do ciężkich reakcji ogólnoustrojowych (anafilaksja) [1]. Również mechanizmy nadwrażliwości są zróżnicowane i obejmują zarówno reakcje immunologiczne z udziałem przeciwciał lub uczulonych komórek, jak i nieimmunologiczne związane z hamowaniem przez NLPZ cyklooksygenaz (COX) i syntezy prostaglandyn [1, 2]. Objawy nadwrażliwości na NLPZ i leżące u jej podłoża zróżnicowane mechanizmy pozwoliły na wyróżnienie kilku typów nadwrażliwości istotnych z punktu widzenia lekarza praktyka. Rozróżnienie tych typów jest kluczowe, ponieważ determinuje działania profilaktyczne: wykluczenie leków reagujących krzyżowo i dobór preparatów bezpiecznych, a zatem pozwala uniknąć kolejnych epizodów nadwrażliwości.

Klasyfikacja reakcji nadwrażliwości na NLPZ

Według klasyfikacji Światowej Organizacji Zdrowia (World Health Organization – WHO) niepożądana reakcja polekowa (adverse drug reaction) to każde niekorzystne i niezamierzone działanie produktu leczniczego, występujące po jego podaniu w dawce zalecanej u ludzi w celach profilaktycznych, leczniczych lub diagnostycznych.
Przed przystąpieniem do diagnostyki nadwrażliwości konieczne jest wykluczenie reakcji niepożądanych mogących wystąpić u większości osób przyjmujących lek, szczególnie w większych dawkach, a zatem możliwych do przewidzenia (są to tzw. reakcje niepożądane typu A), np. zapalenie błony śluzowej żołądka czy pogorszenie funkcji nerek.
Reakcje nadwrażliwości (czyli reakcje niepożądane typu B) są trudne do przewidzenia i pojawiają się tylko u osób podatnych. Mogą być zapoczątkowane przez swoiste rozpoznanie cząsteczki leku (antygenu) – nazywa się je wówczas reakcjami alergicznymi, lub też wywołane innymi mechanizmami – mówimy wtedy o nadwrażliwości niealergicznej. Większość reakcji ma charakter reakcji nieimmunologicznych.
W pracy omówiono aktualną klasyfikację reakcji nadwrażliwości na NLPZ zaproponowaną przez grupę roboczą Europejskiej Akademii Alergii i Immunologii Klinicznej (European Academy of Allergy...


Pełna treść artykułu...