Narzędzia badawcze w monitorowaniu aktywności fizycznej: Globalny Kwestionariusz Aktywności Fizycznej (GPAQ), Międzynarodowy Kwestionariusz Aktywności Fizycznej (IPAQ) czy akcelerometry – jaki wybór jest najlepszy?

Ocena aktywności fizycznej w badaniach epidemiologicznych jest poważnym wyzwaniem dla badaczy. Celem nadrzędnym jest pozyskanie dokładnych, prawdziwych i rzetelnych danych dotyczących poziomu aktywności fizycznej różnych populacji. Obecnie, wykorzystywane są zarówno obiektywne jak i subiektywne metody pomiarowe. Narzędziami w badaniach obiektywnych są najczęściej pedometry oraz akcelerometry, natomiast w subiektywnych różnego rodzaju kwestionariusze prowadzone samodzielnie lub przez przeszkolonego ankietera. Pod koniec lat 90. XX wieku, eksperci zajmujący się epidemiologią aktywności fizycznej rozpoczęli opracowywanie znormalizowanych i wystandaryzowanych narzędzi do subiektywnej oceny wysiłków fizycznych. Po kilkunastu latach doświadczeń wiemy, że dobrze dobrane i prawidłowo zwalidowane narzędzia oraz przeprowadzenie procesu badawczego zgodnie z zalecanymi standardami, jest niezbędnym warunkiem do pozyskania dokładnych, prawdziwych i rzetelnych danych. Chociaż istnieje ponad 90 różnych kwestionariuszy aktywności fizycznej, najczęściej wykorzystywane są dwa: Międzynarodowy Kwestionariusz Aktywności Fizycznej (IPAQ) oraz Globalny Kwestionariusz Aktywności Fizycznej (GPAQ). W badaniach kohortowych i eksperymentalnych ale także coraz częściej w badaniach populacyjnych są wykorzystywane narzędzia obiektywne w postaci pedometrów lub akcelerometrów. W artykule dokonano przeglądu piśmiennictwa na temat kryteriów wyboru i zasad korzystania z tych popularnych narzędzi. Omówiono zalety i wady każdego z nich oraz zamieszczono wyniki najważniejszych porównawczych badań walidacyjnych.

Assessing physical activity in epidemiological studies is a severe challenge for researchers, whose overriding aim is to obtain accurate, truthful and reliable data on the level of physical activity in different population groups. Presently, both objective and subjective measurement methods are used. The tools used in objective methods are usually pedometers and accelerometers, while in subjective are used questionnaires conducted and run either as self-reported or by a trained interviewer. At the end of the 1990s, experts in the field of epidemiology of physical activity began developing normalised and standardised tools for subjective assessment of physical activity. After several years of experience, we know that well-chosen and properly validated tools used in the testing process conducted in accordance with recommended standards are a prerequisite for obtaining accurate, truthful and reliable data. Although there are over 90 different questionnaires for physical activity, the two most commonly used are the International Physical Activity Questionnaire (IPAQ) and the Global Physical Activity Questionnaire (GPAQ). On the other hand, objective tools such as pedometers or accelerometers are used more and more frequently in cohort and experimental studies, but also those concerning populations. The article reviews the literature on the criteria of selection and usage of these popular tools. The advantages and disadvantages of each of them and the results of the most important comparative validation studies are discussed.