Nowe możliwości w diagnostyce serologicznej układowych chorób tkanki łącznej

Autoprzeciwciała, czyli przeciwciała przeciwko antygenom własnego ustroju, są od ponad 50 lat stosowane w diagnostyce tocznia rumieniowatego układowego (TRU), później znalazły zastosowanie w leczeniu innych chorób tkanki łącznej (UChTŁ) i niektórych stanów chorobowych wywołanych procesem autoimmunizacji. Początkowo znane były tylko autoprzeciwciała skierowane przeciwko antygenom znajdującym się w jądrach komórkowych i stąd nazwa przeciwciała przeciwjądrowe (antinuclear antibody – ANA). Nazwa ANA stała się szeroko znana i była używania zamiennie z nazwą autoprzeciwciała.
Autoprzeciwciała są jednym z najważniejszych parametrów, które wskazują na toczący się w organizmie patologiczny proces autoimmunizacji, mimo że ich rola w patogenezie tych chorób nie jest w pełni poznana. Ze względu na duże powinowactwo do autoantygenów, a także dużą swoistość względem określonych chorób oznaczanie autoprzeciwciał przez kilka ostatnich dziesięcioleci stało się podstawowym narzędziem diagnostycznym chorób swoistych narządowo oraz układowych, w tym UChTŁ. Liczba przeciwciał, które zidentyfikowano w chorobach reumatycznych, wynosi ponad 150 [1]. Tradycyjna nazwa ANA, czyli przeciwciała przeciwjądrowe, została utrzymana, choć obejmuje także przeciwciała przeciwko antygenom innym niż te znajdujące się w jądrze komórkowym.
Istotne jest, że w określonych chorobach tkanki łącznej, takich jak TRU, zespół Sjögrena czy twardzina układowa, stwierdzono występowanie okreś­lonych, swoistych antygenowo przeciwciał, które są użyteczne w rozpoznawaniu tych chorób. Jednakże rola autoprzeciwciał nie ogranicza się jedynie do funkcji – niezwykle istotnej – markerów diagnostycznych. Autoprzeciwciała pozwalają na wyróżnienie podgrup chorych charakteryzujących się określonym obrazem klinicznym. Za przykład może posłużyć TRU, w którym przeciwciała przeciwko dsDNA wiążą się z zajęciem nerek, przeciwko rybosomalnemu białku P – z objawami neuropsychiatrycznymi, przeciwciała przeciwko histonom wskazują na toczeń indukowany lekami, przeciwciała przeciwko fosfolipidom są odpowiedzialne za wystąpienie tzw. zespołu antyfosfolipidowego (antiphospholipid syndrome – ASP) wikłającego z częstością 30–50% TRU i charakteryzującego się zaburzeniami krzepnięcia oraz niepowodzeniem w utrzymaniu ciąży, przeciwciała przeciwko Ro wiążą się z wystąpieniem objawu wrażliwości na światło, przeciwciała przeciwko La – tocznia noworodków, przeciwciała przeciwko RNP – zespołu nakładania [2].
Obecność...


Pełna treść artykułu...