Nowe perspektywy leczenia tocznia rumieniowatego układowego

Toczeń rumieniowaty układowy (ang. systemic lupus erythematosus – SLE) jest chorobą o podłożu immunologicznym, której częstość występowania określa się na 40 na 100 000 ludzi zamieszkujących kraje Europy Północnej oraz 200 na 100 000 Afroamerykanów. Wprowadzenie nowych metod terapeutycznych, szczególnie glikokortykosteroidów oraz leków immunosupresyjnych, wpłynęło istotnie w ostatnich 60 latach na wydłużenie czasu życia chorych. Ze względu na charakter kliniczny choroby coraz częściej przeważa pogląd, że terapia SLE powinna być dobierana indywidualnie, a jej celem nie jest tylko zmniejszenie aktywności procesu chorobowego, lecz także długofalowe zapobieganie zaostrzeniom choroby. Przy wyborze terapii należy również brać pod uwagę działania niepożądane stosowanych leków, tym bardziej że w niektórych przypadkach stosuje się je przewlekle, nieraz przez wiele lat. W codziennej praktyce klinicznej w terapii SLE stosowane są niesteroidowe leki przeciwzapalne, leki przeciwmalaryczne, GKS i leki immunosupresyjne, przede wszystkim azatiopryna i cyklofosfamid, a także mykofenolan mofetylu, a rzadziej – cyklosporyna. Dynamiczny rozwój biotechnologii i przemysłu farmaceutycznego obserwowany w ostatnich latach przyczynił się do powstania bardzo wielu nowoczesnych preparatów, popularnie nazywanych lekami biologicznymi, które były również tworzone z myślą o chorych na SLE. W patogenezie SLE istotną rolę odgrywają limfocyty B, dlatego wydaje się oczywiste, że współczesna terapia SLE powinna polegać m.in. na modyfikowaniu aktywności tych komórek. Spośród obecnie poznanych i testowanych w badaniach klinicznych białek monoklonalnych mających tę zdolność wymienia się m.in. białka skierowane przeciwko cząsteczce CD20, tj.: rituksymab, ofatumumab, okrelizumab, weltuzumab; przeciwko cząsteczce CD22: epratuzumab; oraz białko hamujące BAFF (ang. B-cell lymphocyte-activating factor) i ligand APRIL: atacicept. Dotychczas jedynie białko blokujące cząsteczkę BAFF – belimumab zostało zarejestrowane do leczenia tocznia układowego. W artykule przedstawiono obecny stan wiedzy na temat nowoczesnej terapii SLE.

Systemic lupus erythematosus (SLE) is an autoimmune disease which concerns 40/100 000 Europeans and 200/100 000 Afro Americans. New therapeutic methods, especially glucocorticosteroids and immunosuppressive drugs, have prolonged the lifetime of SLE patients within the last 60 years. Because of the complex clinical picture of SLE, it is currently assumed that therapy should be individualized as well as that the main therapeutic goal is to control disease activity. As the drugs in SLE are administered chronically, the choice of therapy should also take into account drugs’ adverse effects. In everyday practice non-steroid anti-inflammatory drugs, antimalarial agents, glucocorticosteroids, azathioprine and cyclophosphamide are most frequently used. Dynamic development of biotechnology and the pharmaceutical industry results in the creation of new biological drugs which might be used in therapy of SLE. In pathogenesis of SLE, B lymphocytes play the key role; thus novel therapy of the disease should, among others, modify activity of these cells. Currently, various monoclonal antibodies are under clinical trials, including proteins against CD20 (rituximab, ofatumumab, ocrelizumab, veltuzumab), against CD22 (epratuzumab), protein blocking BAFF (B-cell lymphocyte-activating factor) and ligand APRIL (atacicept). So far only one molecule – belimumab, blocking BAFF receptor – has been registered for SLE therapy. In the article current knowledge on perspectives for SLE treatment is presented.