Objawy negatywne schizofrenii pierwotne i wtórne, zespół deficytowy, uporczywe objawy negatywne

Objawy negatywne schizofrenii, ich diagnostyka i leczenie należą do najważniejszych wyzwań współczesnej psychiatrii. W ostatnich latach podjęto szereg prób usystematyzowania naszej wiedzy na temat ich struktury, patogenezy oraz obrazu klinicznego. Aktualnie za objawy negatywne uznaje się bladość afektywną, alogię, wycofanie społeczne, anhedonię i awolicję. Objawy negatywne dzieli się na objawy pierwotne i wtórne. Objawy pierwotne stanowią integralną część procesu schizofrenicznego, są stabilne w przebiegu, przewlekłe i oporne na dostępne metody terapeutyczne. Objawy wtórne pojawiają się jako efekt współwystępowania różnych dodatkowych objawów i czynników towarzyszących schizofrenii, do których zalicza się m.in. objawy pozytywne (psychotyczne), depresję, lęk, efekty niepożądane farmakoterapii, uzależnienia oraz deprywację społeczną. Dla chorych na schizofrenię charakteryzujących się obecnością pierwotnych i przewlekle występujących objawów negatywnych Carpenter i wsp. wprowadzili pojęcie schizofrenii deficytowej (deficit schizophrenia – DS), zamiennie stosowane z pojęciem zespołu deficytowego (deficit syndrome). W praktyce badawczej do wyodrębnienia zdefiniowanych klinicznie grup pacjentów zaproponowano pojęcie nasilonych objawów negatywnych (prominent negative symptoms) oraz dominujących objawów negatywnych (predominant negative symptoms). W celu ujednolicenia kryteriów diagnostycznych zaproponowano wprowadzenie pojęcia uporczywych objawów negatywnych (persistent negative symptoms – PNS). Zaliczono do nich objawy negatywne oporne na leczenie, ograniczające zdolność do normalnego funkcjonowania oraz obecne w okresach klinicznej stabilizacji. W niniejszym artykule oprócz szerszego omówienia powyższej problematyki przedstawiono również aktualne dane dotyczące neurobiologii zespołu deficytowego oraz uporczywych objawów negatywnych.

The diagnosis and treatment of the negative symptoms of schizophrenia belong to the most important challenges of modern psychiatry. In recent years, many attempts have been made to systematise our knowledge about their structure, pathogenesis, and clinical picture. Currently, blunted affect, alogia, social withdrawal, anhedonia, and avolition are recognised as the negative symptoms of schizophrenia. The negative symptoms can be divided into primary and secondary ones. Primary negative symptoms form an integral part of the schizophrenic process, have stable clinical course, and are resistant to treatment. Secondary negative symptoms result from additional symptoms and factors connected with schizophrenia, such as positive (psychotic) symptoms, depression, anxiety, side effects of medications, addictions, and social deprivation. Carpenter et al. introduced a concept of deficit schizophrenia (DS), used interchangeably with the term deficit syndrome, for patients with schizophrenia with primary and chronic negative symptoms. In research practice, the concepts of prominent negative symptoms and predominant negative symptoms are proposed to identify groups of clinically defined patients. In order to standardise diagnostic criteria, a concept of persistent negative symptoms (PNS) has been proposed.

The PNS are negative symptoms resistant to treatment, decreasing the ability of normal functioning, and present in periods of clinical stabilisation. In this article, in addition to a broader discussion of the above issues, current data on neurobiology of the deficit syndrome and persistent negative symptoms are also presented.