Ocena jakości życia u chorych na nowotwory – zalecenia dla personelu oddziałów onkologicznych i medycyny paliatywnej

Jakość życia (JŻ) jest pojęciem wielowymiarowym, odnoszącym się do sytuacji chorych ocenianej przez nich samych. Chociaż nie ma do tej pory uniwersalnej definicji, pojęcie JŻ wprowadzono do medycyny. Ocena JŻ stanowi cenne uzupełnienie obiektywnych informacji uzyskiwanych poprzez zbieranie wywiadu, badanie przedmiotowe i badania dodatkowe. Szczególne znaczenie ma ocena JŻ u pacjentów onkologicznych i objętych opieką paliatywną. Definicja opieki paliatywnej wg Światowej Organizacji Zdrowia (World Health Organization – WHO) mówi o poprawie JŻ jako celu wszechstronnej pomocy udzielanej pacjentom i ich rodzinom. Wydaje się, że podobny cel przyświeca również leczeniu onkologicznemu, przynajmniej w zaawansowanej fazie choroby nowotworowej, kiedy uzyskanie całkowitego wyleczenia zwykle nie jest możliwe. W artykule dokonano przeglądu literatury dotyczącej badań JŻ w onkologii i w opiece paliatywnej, z uwzględnieniem definicji i kryteriów psychometrycznych narzędzi służących do oceny JŻ. Dokonano przeglądu najczęściej stosowanych kwestionariuszy oceny JŻ w onkologii i w opiece paliatywnej, z uwzględnieniem modułowego podejścia do oceny JŻ u chorych na nowotwory, stosowanego przez Europejską Organizację Badania i Leczenia Nowotworów (European Organization for the Research and Treatment of Cancer – EORTC). Zaproponowano praktyczne postępowanie w celu dokonania właściwej oceny JŻ u chorych na nowotwory przebywających na oddziałach stacjonarnych, w warunkach domowych i ambulatoryjnych.

Quality of life (QoL) is a multidimensional concept regarding to self assessed patients’ situation. Although currently there is a lack of a universal QoL definition, the concept of QoL was introduced to medicine. Quality of life assessment is a valuable complement of the objective information derived through taking history, performing physical examination and investigations. A particular role of QoL assessment refers to oncology and palliative care patients. A definition of palliative care according to the World Health Organization states that an improvement of QoL is an ultimate goal of the multidisciplinary help offered to patients and families. It seems that treatment of underlying disease in oncology has the same goal, at least in those patients who are in advanced stage of cancer and who usually cannot be completely cured. In this article a review of a literature was conducted regarding QoL studies in oncology and palliative care including QoL definitions and psychometric properties of instruments used for QoL assessment. A review of the most commonly used questionnaires for QoL evaluation in oncology and palliative care was conducted including a modular approach in QoL assessment used by the EORTC (European Organization for the Research and Treatment of Cancer). Practical guidelines were proposed in order to assess QoL in cancer patients in an appropriate way at in-patient units, home care and ambulatory care.