Ocena właściwości psychometrycznych polskiej wersji Brief Fatigue Inventory wśród chorych z rozpoznaniem nowotworu płuca

Wprowadzenie: Zmęczenie jest objawem najczęściej zgłaszanym przez pacjentów w trakcie leczenia onkologicznego. Brief Fatigue Inventory (BFI; Mendoza, Wang, Cleeland, Morrissey, Johnson, Wendt, Huber, 1999) jest krótkim i kompleksowym narzędziem do oceny nasilenia zmęczenia i jego wpływu na funkcjonowanie wśród chorych na nowotwory.

Cel pracy: Celem badania była ocena właściwości psychometrycznych polskiej wersji BFI, w tym ustalenie struktury narzędzia oraz jego zgodności wewnętrznej w grupie pacjentów onkologicznych.

Materiał i metody: W badaniu uczestniczyło 200 hospitalizowanych pacjentów (w tym 55% mężczyzn) o średniej wieku 63 lata (SD = 10,29) – 66 pacjentów w trakcie ustalania rozpoznania, 70 w trakcie leczenia pierwotnego i 64 w trakcie leczenia z powodu wznowy lub rozsiewu raka płuca.

Wyniki i wnioski: Trafność teoretyczną BFI zweryfikowano za pomocą eksploracyjnej analizy czynnikowej (EFA), która potwierdziła jednoczynnikowy charakter narzędzia. Uzyskano wysokie ładunki czynnikowe (nie mniejsze niż 0,73), co przełożyło się na wysokie współczynniki rzetelności, zarówno dla wyniku ogólnego BFI, jak i jego podskal – nasilenia znużenia i jego wpływu na rozmaite obszary funkcjonowania (α Cronbacha > 0,90). Porównanie zmęczenia pomiędzy grupami pacjentów wykazało istotne statystycznie różnice w odniesieniu do jego wpływu na rozmaite obszary funkcjonowania, aczkolwiek wielkość efektu (η²) nie przekraczała 5%. Analiza przeprowadzona testem post-hoc potwierdziła gorsze funkcjonowanie pacjentów w trakcie leczenia z powodu wznowy lub rozsiewu raka płuca niż pacjentów w trakcie ustalania rozpoznania. Na podstawie uzyskanych wyników można stwierdzić, że BFI jest rzetelnym narzędziem do oceny zmęczenia wśród chorych na raka płuca, a w trakcie leczenia z powodu wznowy lub rozsiewu nowotworu może odzwierciedlać ograniczenia w ich codziennym funkcjonowaniu.

Introduction: Fatigue is one of the most common symptom reported by cancer patients. The Brief Fatigue Inventory (BFI; Mendoza, Wang, Cleeland, Morrissey, Johnson, Wendt, Huber, 1999) is a short and comprehensive instrument to assess severity of fatigue and fatigue-related impairment in cancer patients.

Aim: The aim of the study was to evaluate the psychometric properties of the Polish version of the BFI, and to determine the structure of the tool and its reliability in a group of cancer patients.

Material and methods: A total of 200 hospitalized patients participated in the study (55% male) with mean age of 63 years (SD = 10.29), including 66 patients undergoing diagnostics, 70 – during the initial treatment and 64 – undergoing treatment due to recurrence/metastasis of lung cancer.

Results and conclusions: The exploratory factor analysis confirmed the one-factor structure of the BFI. High factor loadings were obtained for each item (not less than 0.73), which translated into high reliability coefficients (Cronbach’s α > 0.90). The comparison of fatigue levels between groups of patients indicated statistically significant differences in relation to the impact of fatigue on different aspects of patient’s life, although the magnitude of the effect (η²) did not exceed 5%. The post-hoc test analysis confirmed worse functioning of the patients undergoing treatment due to the recurrence/metastasis of cancer in comparison with the patients undergoing diagnostics. On the basis of the obtained results one may state that the BFI is a reliable tool in the evaluation of fatigue and that during the treatment due to recurrence/metastasis of lung cancer it may reflect patient limitations in everyday functioning.