Oporność na leczenie biologiczne w reumatoidalnym zapaleniu stawów
Autor: Alicja Kostecka
Data: 30.10.2018
Źródło: AK/Biologic refractory disease in rheumatoid arthritis: results from the British Society for Rheumatology Biologics Register for Rheumatoid Arthritis.. Ann Rheum Dis. 2018 Oct;77(10):1405-1412.
Zastosowanie leków biologicznych w leczeniu RZS było prawdziwym przełomem w farmakoterapii tej choroby i istotnie wpłynęło na poprawę rokowania. Cały czas obserwujemy dynamiczny rozwój leków biologicznych. W leczeniu RZS stosowane są biologiczne leki modyfikującymi przebieg choroby (bLMPCh) o różnych mechanizmach działania: należące do grupy inhibitorów TNF, blokujące funkcję Il6 , Il1 , a także oddziałujące na receptory limfocytów B oraz modulujące funkcję limfocytów T.
Mimo ogromnego postępu w terapii RZS z codziennej praktyki wiadomo, ze istnieje pewna grupa chorych, u których stwierdza się aktywne objawy chorobowe mimo stosowania kilku bLMPCh (z uwzględnieniem różnych mechanizmów działania). Niepowodzenie leków biologicznych może wynikać z braku skuteczności, nietolerancji, a potencjalnie również z niedostosowania się pacjenta do zaleceń prowadzenia farmakoterapii.
Dokonano analizy danych z rejestrów leczenia biologicznego RZS w Wielkiej Brytania, aby dowiedzieć się jaki odsetek pacjentów wykazuje oporność na leczenie biologiczne oraz wyłonić czynniki, które mogą predysponować chorych do wystąpienia takiej oporności. W okresie 2001-2014 zarejestrowano 13502 chorych z RZS , którzy rozpoczęli terapię lekami biologicznymi. Obserwację prowadzono do 30.11.2016 roku. W badanej grupie odnotowano 867 (6%) chorych opornych na leczenie biologiczne definiowane jako rozpoczęcie leczenia biologicznego trzeciego stopnia (w praktyce oznaczało to wyłonienie chorych, którzy stosowali ≥3 leków biologicznych o 3 różnych mechanizmach działania). Wszyscy chorzy jako leczenie biologiczne I stopnia stosowali inhibitor TNF (iTNF), u 55% jako leczenie drugiej szansy zastosowany inny iTNF. Kolejność stosowanych leków była przede wszystkim związana z dostępnością oraz doświadczeniem w prowadzeniu terapii (zmiana zaleceń, pojawianie się nowych leków w okresie uzyskiwania danych). Mediana czasu do wystąpienia oporności na leczenie biologiczne wyniosła ponad 8 lat. Nie było możliwości analizy przyczyn odstawienia danego leku (brak skuteczności vs działania niepożądane).
Wśród czynników odnotowanych w chwili włączenia do rejestru, które zwiększały ryzyko wystąpienia oporności na leczenie biologiczne wymieniono: płeć żeńska, młody wiek, krótki czas trwania choroby, wyższa ogólna aktywność choroby w ocenie pacjenta, wyższa wartość HAQ, otyłość, aktualne palenie papierosów, niski status socjoekonomiczny. Autorzy badania podkreślają, iż jest to pierwsze badanie obserwacyjne, w którym w sposób ilościowy oceniono problem oporności na leczenie biologiczne. Wynik 6%, jak sądzą autorzy, może być zaniżony ze względu na czas i warunki przeprowadzenia badania (dostępność do leczenia na początku okresu badania, zmiana zaleceń i zmiany oczekiwań pacjentów, brak danych odnośnie chorób współistniejących, które mogły przyczynić się do odstąpienia od wdrożenia kolejnego bLMPCh, wyłączenie z analizy chorych, którzy zmarli). Potrzebne jest stworzenie jednoznacznej definicji RZS opornego na bLMPCh.
Dokładne oszacowanie problemu oporności na bLMPCH oraz czynników, które mogą mieć na nie wpływ może przynieść wymierne korzyści w postaci poprawy wyników leczenia, a także redukcji kosztów terapii.
Dokonano analizy danych z rejestrów leczenia biologicznego RZS w Wielkiej Brytania, aby dowiedzieć się jaki odsetek pacjentów wykazuje oporność na leczenie biologiczne oraz wyłonić czynniki, które mogą predysponować chorych do wystąpienia takiej oporności. W okresie 2001-2014 zarejestrowano 13502 chorych z RZS , którzy rozpoczęli terapię lekami biologicznymi. Obserwację prowadzono do 30.11.2016 roku. W badanej grupie odnotowano 867 (6%) chorych opornych na leczenie biologiczne definiowane jako rozpoczęcie leczenia biologicznego trzeciego stopnia (w praktyce oznaczało to wyłonienie chorych, którzy stosowali ≥3 leków biologicznych o 3 różnych mechanizmach działania). Wszyscy chorzy jako leczenie biologiczne I stopnia stosowali inhibitor TNF (iTNF), u 55% jako leczenie drugiej szansy zastosowany inny iTNF. Kolejność stosowanych leków była przede wszystkim związana z dostępnością oraz doświadczeniem w prowadzeniu terapii (zmiana zaleceń, pojawianie się nowych leków w okresie uzyskiwania danych). Mediana czasu do wystąpienia oporności na leczenie biologiczne wyniosła ponad 8 lat. Nie było możliwości analizy przyczyn odstawienia danego leku (brak skuteczności vs działania niepożądane).
Wśród czynników odnotowanych w chwili włączenia do rejestru, które zwiększały ryzyko wystąpienia oporności na leczenie biologiczne wymieniono: płeć żeńska, młody wiek, krótki czas trwania choroby, wyższa ogólna aktywność choroby w ocenie pacjenta, wyższa wartość HAQ, otyłość, aktualne palenie papierosów, niski status socjoekonomiczny. Autorzy badania podkreślają, iż jest to pierwsze badanie obserwacyjne, w którym w sposób ilościowy oceniono problem oporności na leczenie biologiczne. Wynik 6%, jak sądzą autorzy, może być zaniżony ze względu na czas i warunki przeprowadzenia badania (dostępność do leczenia na początku okresu badania, zmiana zaleceń i zmiany oczekiwań pacjentów, brak danych odnośnie chorób współistniejących, które mogły przyczynić się do odstąpienia od wdrożenia kolejnego bLMPCh, wyłączenie z analizy chorych, którzy zmarli). Potrzebne jest stworzenie jednoznacznej definicji RZS opornego na bLMPCh.
Dokładne oszacowanie problemu oporności na bLMPCH oraz czynników, które mogą mieć na nie wpływ może przynieść wymierne korzyści w postaci poprawy wyników leczenia, a także redukcji kosztów terapii.
