PRAWO I ETYKA W MEDYCYNIE
Komentarz

Komentarz

prof. Wojciech Rowiński
Konsultant krajowy w dziedzinie transplantologii klinicznej
Polska Unia Medycyny Transplantacyjnej

Bardzo pięknie napisana i potrzebna praca Pani mgr Małgorzaty Zembali poświęcona Europejskiej Konwencji Bioetycznej (niestety nieratyfikowanej z różnych powodów w Polsce) stanowi ciekawy i istotny przyczynek do dyskusji na temat etycznych aspektów przeszczepiania narządów od zmarłych i od dawców żywych. Musimy pamiętać, że od czasu uchwalenia w Oviedo EKB różne instytucje światowe włączyły się w nurt dyskusji na temat podstawowego problemu, jakim jest niedobór narządów do przeszczepienia. Poglądy i rekomendacje zawarte w dokumentach tych instytucji nieco odbiegają od zawartych w Konwencji Bioetycznej. Poglądy etyczne ulegają zmianom w krajach cywilizacji zachodniej. Jedną z podstawowych różnic jest podejście do przeszczepiania nerek (i fragmentu wątroby) od dawców żywych. Zadziwiająca jest zmiana stanowiska Komitetu Ekspertów Rady Europy w tej sprawie. W latach 80. Rada Europy była zdania, że przeszczepienie nerki od dawcy żywego może być wykonywane jedynie w sytuacji, gdy nie ma możliwości przeszczepienia narządu pobranego od zmarłego. W 10 lat później ten sam Komitet Ekspertów diametralnie zmienił zdanie, stwierdzając, że ponieważ wyniki przeszczepiania nerek od dawców żywych, nawet niespokrewnionych, są bardzo dobre, należy szeroko stosować ten sposób leczenia.
W odniesieniu do przeszczepiania narządu od dawcy żywego (w zasadzie dotyczy to prawie wyłącznie nerki lub fragmentu wątroby, choć w niektórych krajach przeprowadza się przeszczepienie segmentu płuca, fragmentu jelita lub połowy trzustki pobranych od dawców żywych) przepisy prawne sankcjonują ten sposób leczenia (który w pewnym sensie kłóci się z Hipokratesowska zasadą Primum non nocere). Co więcej, po latach, gdy zezwalano na pobieranie nerki lub fragmentu narządu jedynie od dawców genetycznie lub emocjonalnie spokrewnionych, coraz szerzej dopuszcza się pobieranie narządu od dawców żywych niespokrewnionych. W niektórych krajach (USA, Austria, Holandia) operacje takie wykonywane są bez żadnych ograniczeń. Narządy pobiera się nie tylko od krewnych, ale również od powinowatych, przyjaciół, którzy świadomie podejmują decyzję pomocy osobie znanej i zaprzyjaźnionej lub bliskiej emocjonalnie, a nawet od ludzi zupełnie obcych dla biorcy, deklarujących chęć oddania narządu z powodów...


View full text...