Patogeneza zespołów lękowych w koncepcjach Jaaka Pankseppa i Josepha LeDoux: implikacje dla farmakoterapii i psychoterapii

Cel.
Prezentowana praca skupia się na omówieniu dwóch teorii patogenezy zespołów lękowych, autorstwa Jaaka Pankseppa i Josepha LeDoux, oraz na analizie wpływu tych założeń na aspekty kliniczne farmakoterapii i psychoterapii.

Przegląd piśmiennictwa.
Panksepp, badając lęk, podkreślał jego ewolucyjny i neurobiologiczny wymiar. Formułował swoje założenia w oparciu o badania empiryczne. Opisał siedem podstawowych systemów emocjonalnych, w tym co najmniej dwa odpowiadające za reakcję osobników na niebezpieczeństwo przebiegającą w sposób nieuświadomiony. LeDoux i Pine w odniesieniu do pojedynczego systemu strachu/lęku opisali koncepcję dwusystemową, w ramach której mamy z jednej strony system opartego na subiektywnie przeżywanej warstwie reakcji jednostki na zagrożenie oraz z drugiej strony system oparty na mobilizacji systemów obronnych na poziomie odpowiedzi fizjologicznej i reakcji behawioralnych. Celowane leczenie przeciwlękowe powinno wiązać się z poznaniem patomechanizmu wystąpienia stanu lękowego oraz zastosowaniem najlepszej możliwej metody terapeutycznej. W zależności od genezy określonej reakcji pacjenta na niebezpieczeństwo można stosować różne podejścia terapeutyczne.

Wnioski.
Zarówno koncepcja Pankseppa, jak i LeDoux odwołują się do pierwotnych schematów odpowiedzi na niebezpieczeństwo. Jednak szczegółowe odkrywanie i opisywanie neurobiologii ludzkiego mózgu, w tym wykorzystanie obrazowania funkcjonalnego, może umożliwiać dopasowywanie terapii przeciwlękowych (zarówno farmakoterapii, jak i psychoterapii) do konkretnego pacjenta.



Objectives.
This paper describes two theories of the pathogenesis of anxiety disorders (by Jaak Panksepp and Joseph LeDoux) and analyses the impact of theory assumptions on the clinical aspects of pharmacotherapy and psychotherapy.

Literature review.
In studying anxiety, Panksepp emphasises its evolutionary and neurobiological dimensions. He formulates his assumptions based on empirical research. He describes seven basic emotional systems, including at least two responsible for the response of individuals to danger, which proceeds unconsciously. Within the single fear system, LeDoux and Pine describe a two-system concept, consisting of a system based on a cognitive appraisal and a system based on defensive behaviours and physiological responses. Targeted anxiolytic treatment should be accompanied by the recognition of the pathomechanism of anxiety and the use of the best possible therapeutic method. Depending on the genesis of the patient’s response to danger, different therapeutic approaches can be used.

Conclusions.
Both Panksepp and LeDoux refer to the original patterns of response to danger. However, the detailed exploration and characterisation of the neurobiology of the human brain, including the use of functional imaging, may make it possible to tailor anti-anxiety therapies (both pharmacotherapy and psychotherapy) to the individual patient.