Patologia molekularna raka jelita grubego

Rak jelita grubego (RJG) należy do najbardziej szczegółowo badanych typów nowotworów złośliwych, m.in. z uwagi na częste występowanie, ale także z powodu istnienia zmian prekursorowych – gruczolaków cewkowych i kosmkowych oraz wyróżnionych niedawno (siedzących) gruczolaków ząbkowanych, które można wykryć podczas badania endoskopowego i usunąć. Morfologiczne etapy sekwencji gruczolak – rak wyjaśniono już na poziomie molekularnym, co ułatwiła identyfikacja genów odpowiedzialnych za występowanie rodzinnej postaci RJG. Jednak, poza wczesnym wykrywaniem przypadków rodzinnego RJG i zastosowaniem w poradnictwie genetycznym, jeszcze do niedawna tak szczegółowa wiedza z zakresu patologii molekularnej miała niewielki wpływ na postępowanie kliniczne z chorymi na ten nowotwór.

W ciągu ostatniej dekady wiele się zmieniło w tej kwestii. W związku z wprowadzeniem do stosowania leków swoiście ukierunkowanych przeciwko receptorowi czynnika wzrostu naskórka (epidermal growth factor receptor – EGFR), które okazały się skuteczne u chorych na RJG, rozpoczęto analizowanie mechanizmów odpowiedzialnych za oporność na te leki. Ustalenie, że raki z mutacją KRAS nie reagują na leczenie ukierunkowane przeciwko EGFR, miało olbrzymi wpływ na proces postępowania klinicznego z chorymi oraz diagnostykę molekularną RJG. Dodatkowe testy genetyczne, m.in. w kierunku obecności mutacji NRAS, BRAF i PIK3CA, również będą uwzględniane podczas podejmowania decyzji dotyczących tego, którym chorym należy podawać leki ukierunkowane. Trwają także badania nad nowymi lekami, skutecznymi u chorych na zaawansowanego RJG.

Bez odpowiedzi wciąż pozostają ważne pytania o to, u których chorych wystąpi wznowa po wycięciu guza pierwotnego oraz u których chorych uzyska się odpowiedź na chemioterapię adiuwantową według standardowego schematu zawierającego 5-fluorouracyl i oksaliplatynę. Z niecierpliwością oczekuje się opracowania testów o wartości predykcyjnej, które rozwiązałyby te problemy. Powstają nowe klasyfikacje RJG oparte na parametrach molekularnych i wkrótce zostaną wyróżnione nowe podtypy RJG zdefiniowane na podstawie kombinacji cech, takich jak: profil ekspresji genów, zaburzenia chromosomowe, mutacje genów i charakterystyka epigenetyczna. Pozwoli to na wynalezienie nowych metod leczenia, ale także będzie miało przełożenie na diagnostykę molekularną. Z kolei nowe metody leczenia i diagnostyki molekularnej przyczynią się do poprawy w zakresie postępowania klinicznego z chorymi na RJG.