Percepcja ryzyka a picie alkoholu wśród młodzieży w siedmiu krajach europejskich w latach 1995–2015

Wprowadzenie
Percepcja ryzyka może mieć zasadniczy wpływ na sięganie po alkohol oraz upijanie się. Zrozumienie wpływu i roli percepcji ryzyka jest ważne w kontekście efektywności działań profilaktycznych skierowanych do młodzieży. Celem badania było przeanalizowanie zmian w percepcji ryzyka oraz trendów w konsumpcji alkoholu w latach 1995–2015 wśród młodzieży szkolnej w Polsce na tle innych krajów europejskich.

Materiał i metody
Analizowano dane z badań ESPAD, realizowanych w Polsce, Czechach, Danii, Francji, Szwecji, Włoszech i na Ukrainie w latach 1995–2015 (N = 144 357). W badaniu analizowany był związek percepcji ryzyka z piciem i upijaniem się. Analizy statystyczne przeprowadzono z użyciem oprogramowania IBM SPSS 21, wykorzystując testy chi-kwadrat.

Wyniki
W latach 1995–2015 odsetek uczniów, którzy oceniali częste spożywanie niewielkich ilości alkoholu jako mało ryzykowne bądź pozbawione ryzyka, wzrastał w części krajów (w tym w Polsce). Zmiany percepcji ryzyka upijania się miały mniej gwałtowny przebieg, jednak znacząco wpływały na skalę tego zjawiska.

Omówienie
Wpływ percepcji ryzyka na sięganie po alkohol zmienia się w czasie i może mieć odmienny przebieg w różnych krajach. Ograniczenie odsetka uczniów sięgających po alkohol nie zawsze wiąże się ze wzrostem wysokich ocen ryzyka. W ostatnich latach częste spożywanie niewielkich ilości alkoholu przestaje być postrzegane jako zachowanie ryzykowne.

Wnioski
Analiza związków percepcji ryzyka i zachowań związanych z alkoholem wśród młodzieży świadczy o potrzebie włączenia do programów profilaktycznych zagadnień związanych z częstym spożywaniem niewielkich ilości alkoholu.



Introduction
Risk perception may essentially affect alcohol consumption and binge drinking. Understanding the impact and the role of risk perception is an important factor in the effectiveness of youth-targeted alcohol prevention. The aim of research was to analyse changes in risk perception and trends in alcohol drinking among school students in Poland in comparison to youth from other European countries from 1995 to 2015.

Material and methods
ESPAD study data (1995-2015) from Poland, the Czech Republic, Denmark, France, Sweden, Italy and Ukraine were analysed (N = 144,357) to examine the link between risk perception and alcohol consumption and binge drinking. Data were analysed with IBM SPSS 21 using Chi-square tests.

Results
Between 1995 and 2015, the percentage of students who considered frequently drinking small amounts of alcohol as a low-risk or no-risk behaviour increased in some of the countries (including Poland). Changes in risk perception of binge drinking were of less dramatic course, however significantly affected the magnitude of this phenomenon.

Discussion
The impact of risk perception on alcohol consumption changes over time and might occur differently across countries. The declining rate of drinking students is not always related to the increase of high risk perception. In recent years, frequently drinking small amounts of alcohol has not become perceived as a risky behaviour.

Conclusions
Analysis of associations of risk perception and alcohol related behaviours among young people, emphasises the need to introduce the issues of frequent consumption of small amounts of alcohol into prevention programmes.