Pilotażowa ewaluacja wyniku programu profilaktyki problemów alkoholowych „Debata”

Wstęp
Program profilaktyczny „Debata” skierowany jest do dzieci w wieku 12–14 lat. Ma na celu wzmocnienie postaw proabstynenckich i opóźnienie inicjacji alkoholowej. Jest oparty na metodzie „krótkiej interwencji profilaktycznej w grupie”, trwa nieco ponad 2 godziny (tj. 3 godziny lekcyjne). Jest jednym z najpopularniejszych programów profilaktyki stosowanych w polskich szkołach podstawowych.

Materiał i metody
Poniższe badanie zostało przeprowadzone z udziałem grupy kontrolnej, a także z dwukrotnym pomiarem (pre-test i post-test). Pytania ankietowe dotyczyły wiedzy, postaw i zachowań, głównie w zakresie picia alkoholu.

Wyniki
Wśród wyników uwagę zwraca działanie ochronne programu „Debata” na poziomie zachowania: jego 12-letni uczestnicy – w porównaniu z uczniami z grupy kontrolnej – w większym stopniu powstrzymywali się od picia piwa w ciągu 30 dni poprzedzających post-test. Również odsetek osób deklarujących całkowitą abstynencję różnił się na korzyść uczestników programu. Zaobserwowano także wzrost wiedzy o konsekwencjach używania alkoholu przez młodych ludzi pomiędzy obu pomiarami, co głównie było wynikiem korzystnej zmiany wśród uczniów uczestniczących w programie.

Omówienie
W odniesieniu do innych (niż piwo) rodzajów alkoholu zaobserwowane zmiany nie były istotne statystycznie – być może dlatego, że te zachowania występują stosunkowo rzadko, oraz ze względu na małą liczebność próby. Zaskakujące okazały się zmiany w zakresie intencji, postaw wobec używania substancji psychoaktywnych i przekonań o rozpowszechnieniu tego zjawiska. Rezultaty te wymagają powtórzenia badania prawdopodobnie z użyciem inaczej sformułowanych pytań.

Wnioski
Podsumowując, wyniki pilotażowej ewaluacji sumatywnej są obiecujące i mają znaczenie z punktu widzenia poszukiwania możliwie krótkich, łatwych w implementacji oddziaływań.



Introduction
The “Debate” prevention programme is designed for 12 to 14-year-old children. Its aim is to strengthen pro-abstinence attitudes and delay alcohol initiation. It is based on the “brief preventive intervention in a group” method and lasts just over 2 hours (i.e. 3 lesson hours). It is one of the most popular prevention programmes currently delivered in Polish primary schools.

Material and methods
This research was conducted with a control group and double measurement (pre-test and post-test). The questions concerned knowledge and attitudes and behaviour mainly to alcohol drinking.

Results
Among the results worthy of consideration is the “Debate” programme’s protective effect on the behavioural level: 12-year-old participants were more likely to refrain from drinking beer in the 30 days preceding post-test in comparison with those from control group. Likewise, the percentage of abstinent subjects was different and in favour of participants of the programme. There was an increase in knowledge about consequences of drinking alcohol among young persons between pre-test and post-test, which was more visible in the experimental group.

Discussion
There was no significant change in the level of drinking other (than beer) kinds of alcohol, which may be influenced by rarity of this behaviour and relatively small research sample. There were surprising changes in the intentions, attitudes towards psychoactive substance use and beliefs about prevalence of this phenomenon. These results require replication of research, probably with clearer, rephrased questions.

Conclusions
Summarising, the results of this pilot study summative evaluation are promising and have value as regards the search for effectively brief, easy to implement programmes.