Populacja stulatków i superstulatków jako wyzwanie w diagnostyce neuropsychologicznej i geriatrycznej

Celem niniejszego artykułu był przegląd badań dotyczących populacji stulatków i superstulatków z uwzględnieniem takich aspektów, jak wielochorobowość, mechanizmy starzenia się oraz sprawność poznawcza. Artykuł prezentuje dane z badań epidemiologicznych, badań podłużnych oraz studiów przypadków, wskazując, że w tej grupie wiekowej u części osób możliwe jest utrzymanie prawidłowej sprawności poznawczej mimo obecności zmian neuropatologicznych charakterystycznych dla otępienia alzheimerowskiego. Integracja wyników badań neuropatologicznych oraz ocen neuropsychologicznych może pomóc w identyfikacji podgrup 100-letnich pacjentów, którzy są odporni na zmiany charakterystyczne dla otępienia, co może być przydatne w badaniach nad mechanizmem długowieczności. W diagnostyce różnicowej pacjentów 100-letnich i starszych konieczne jest uwzględnienie stwardnienia hipokampa. Zaprezentowano charakterystykę tego zaburzenia z uwzględnieniem profilu neuropatologicznego oraz neuropsychologicznego. Dane z badań wskazują na podobieństwa zaburzeń poznawczych w stwardnieniu hipokampa oraz otępieniu alzheimerowskim, z powodu których wspomniane schorzenia mogą być trudne do rozróżnienia wyłącznie na podstawie badania klinicznego. Artykuł przedstawia również dane dotyczące wywiadu, obserwacji, diagnostyki przesiewowej oraz testów wykorzystywanych w diagnostyce neuropsychologicznej w tej grupie wiekowej w badaniach zagranicznych, które mogą być przydatne w codziennej praktyce klinicznej. Przegląd badań wskazuje, że starzenie się wolne od otępienia jest możliwe i w związku z tym konieczne jest opracowanie oraz zastosowanie adekwatnych narzędzi oceny funkcji poznawczych w tej grupie wiekowej.

The purpose of this article was to review studies on the population of centenarians and supercentenarians, taking into account such aspects as multimorbidity, mechanisms of aging and cognitive performance. The article presents data from epidemiological studies, longitudinal studies and case studies indicating that in this age group it is possible for some individuals to maintain normal cognitive performance despite the presence of neuropathological changes characteristic of Alzheimer’s dementia. The integration of neuropathological findings and neuropsychological assessments may be useful in identifying subgroups of centenarian patients who are resistant to changes characteristic of dementia, which may be useful in studies of the mechanism of longevity. In the differential diagnosis of centenarian and elderly patients, it is necessary to consider hippocampal sclerosis. The characteristics of this disorder are presented, taking into account the neuropathological and neuropsychological profile. Data from studies indicate the similarity of cognitive impairment in hippocampal sclerosis and Alzheimer’s dementia, which may make the aforementioned conditions difficult to distinguish based on clinical examination alone. The article also presents data on history, observation, screening diagnosis and tests used in neuropsychological diagnosis in this age group in foreign studies, which may be useful in daily clinical practice. The review of studies indicates that dementia-free aging is possible, and therefore it is necessary to develop and use adequate tools to assess cognitive function in this age group.