Comparison of ionization radiation exposure of the nuclear medicine department personnel estimated with different dosimetric methods

W Zakładzie Medycyny Nuklearnej i Endokrynologii Onkologicznej (ZMNiEO) izotopy promieniotwórcze stosowane są w leczeniu raka tarczycy, w diagnostyce tarczycy oraz w scyntygrafii całego ciała. Leczenie raka tarczycy izotopem promieniotwórczym ¹³¹I stosowane jest w Instytucie Onkologii w Gliwicach od 1957 r. Do leczenia ablacyjnego stosuje się średnio aktywność 60–100 mCi beznośnikowego jodku sodu (NaI). Ostatnio prowadzone są badania nad podawaniem aktywności ablacyjnej 30 mCi.



W diagnostyce izotopy promieniotwórcze stosowane są do określenia procentowego wychwytu pozostawionych kikutów tarczycy oraz do rozpoznawania przerzutów odległych raka tarczycy. Aktywności izotopów wynoszą:

∙ dla scyntygrafii ¹³¹I: 1–3 mCi (NaI),

∙ dla scyntygrafii diagnostycznej ^99mTc-MIBI: 10 mCi metoksy-izobutyloizonitrylu.



Izotop ¹³¹I jest stosowany ponadto do obrazowania tarczycy u chorych z nienowotworowymi schorzeniami tego narządu, podaje się go przed wykonaniem scyntygrafii o aktywności 0,05 mCi.



Scyntygrafie całego ciała są bardzo pomocne przy określaniu lokalizacji zmian przerzutowych w nowotworach innych niż zróżnicowany rak tarczycy, np. w raku sutka lub prostaty. Używa się wówczas metylo-dwu-fosfonianu (MDP) znakowanego ^99mTc i podaje się go o aktywności 20 mCi.



W diagnostyce raków rdzeniastych stosuje się meta-jodobenzylgwanidynę (MIBG), znakowaną ¹³¹I o aktywności 0,6–0,8 mCi, ten sam radiofarmaceutyk podaje się również w leczeniu raków rdzeniastych o jednorazowej aktywności 150 mCi. W diagnostyce raka rdzeniastego stosuje się również kwas dimerkaptobursztynowy (DMSA), znakowany pięciowartościowym ^99mTC o aktywności 15 mCi.



Poszczególne grupy zawodowe podczas wykonywania pracy są narażone na promieniowanie zewnętrzne oraz skażenia promieniotwórcze. Stan ochrony radiologicznej w zakładzie stosującym tak duże aktywności, dochodzące do 1 Ci w tygodniu, zależy od dobrej organizacji pracy, sprawności i sumienności personelu oraz od odpowiednich metod pomiarowych i kontrolnych.



Dawki otrzymywane przez personel Zakładu Medycyny Nuklearnej i Endokrynologii Onkologicznej kontrolowane są następującymi metodami:

∙ fotometryczną: kasety dozymetryczne z błoną fotograficzną odczytywane co kwartał,

∙ termoluminescencyjną: pierścionki noszone na rękach,

∙ bezpośrednim pomiarem nad tarczycą: określenie zawartości ¹³¹I w tarczycy.



Średnią dawkę roczną w latach 1993–1999, określona metodą fotometryczną przedstawia tab. 1.:



Powyższe wartości nie przekraczają 5 proc. rocznej dawki granicznej.



Średnią dawkę roczną określoną metodą termoluminescencyjną przedstawia tab. 2.:



Bezpośrednie pomiary nad tarczycą wskazują, że nikt z pracowników ZMNiEO nie przekroczył w ciągu jednego kwartału 0,1 μCi ¹³¹I w tarczycy, a 90 proc. pomiarów to wartości od 0–0,007 μCi.



Użycie dużych aktywności w terapii wymaga dokładnej oceny narażenia na promieniowanie jonizujące. Dla oceny całkowitego narażenia należy określić dawki pochodzące z wchłonięć izotopu drogą oddechową. W związku z tym poza pomiarami jodochwytności nad tarczycą, obecnie prowadzone są również pomiary zawartości ¹³¹I w powietrzu. Pomiary określające stężenie jodu w powietrzu w miejscach o potencjalnie najwyższych aktywnościach, wykazują korelację z pomiarami zawartości ¹³¹I w tarczycy personelu.



Wyniki pomiarów wskazują, że odpowiednia organizacja pracy oraz przestrzeganie zasad i przepisów ochrony radiologicznej, mogą doprowadzić do minimalizacji narażenia personelu, mimo zastosowania bardzo dużych aktywności oraz izotopów promieniotwórczych.


PIŚMIENNICTWO

1. Bezpieczeństwo Jądrowe i Ochrona Radiologiczna. Państwowa Agencja Atomistyki, Warszawa 1990.

2. International Basic Safety Standards for Protection against Ionizing Radiation and the Safety of Radiation Sources. IAEA, Viena 1996.


ADRES DO KORESPONDENCJI

dr n. przyr. Nikołaj Lambrinow

Zakład Fizyki Medycznej

Centrum Onkologii

Instytutu im. Marii Skłodowskiej-Curie

Oddział w Gliwicach

ul. Wybrzeże Armii Krajowej 15

44-101 Gliwice