Postępowanie diagnostyczno-profilaktyczno-lecznicze w atopowym zapaleniu skóry. Konsensus grupy roboczej specjalistów krajowych ds. dermatologii i wenerologii oraz alergologii*

Sposób leczenia chorego na AZS zależy zarówno od wieku pacjenta, nasilenia objawów skórnych, subiektywnych (świąd, bezsenność), rozległości stanu zapalnego skóry, jak i rodzaju alergenów, na które chory jest uczulony. Ma to znaczenie w profilaktyce i ewentualnie przy podejmowaniu decyzji o immunoterapii swoistej.
W okresie remisji należy stosować właściwą pielęgnację suchej skóry atopowej, poprzez jej intensywne nawilżenie i natłuszczenie oraz przy użyciu emolientów doprowadzić do odbudowania ciągłości warstwy rogowej naskórka. Zapobiega to wzmożonej penetracji alergenów powietrznopochodnych przez skórę chorego.
W przypadku AZS o łagodnym przebiegu zalecany jest pimekrolimus (szczególnie u dzieci) oraz kortykosteroidy o najsłabszej mocy, stosowane metodą przerywaną.
W AZS o średnim nasileniu zaleca się zewnętrznie inhibitory kalcyneuryny – takrolimus i pimekrolimus lub glikokortykosteroidy z 4.–5. grupy klasyfikacji amerykańskiej, fototerapię PUVA lub UVB, a w wybranych przypadkach immunoterapię alergenową. W razie współistnienia zakażenia bakteryjnego podaje się ogólnie antybiotyki makrolidowe, chinolony lub cefalosporyny, w przypadku zakażenia wirusem herpes – acyklowir ogólnie przez 5–7 dni, a w przypadku zakażenia grzybiczego stosuje się odpowiednie leczenie przyczynowe.
Ciężka postać AZS stanowi wskazanie do leczenia cyklosporyną A (wyjątkowo kortykosteroidami ogólnie) oraz antybiotykami, jak w postaci o średnim nasileniu. Wymagane jest też rozważenie wieloletniej immunoterapii alergenowej.
W obrębie twarzy, fałdów, oczodołów korzystniejsze jest stosowanie preparatów pimekrolimus lub takrolimus, natomiast w przypadku zajęcia tułowia i kończyn, poza zgięciami, polecane są kortykosteroidy. Po uzyskaniu poprawy stanu klinicznego w ciężkich przypadkach AZS stosuje się leczenie, jak w odmianach o lżejszym przebiegu.
We wszystkich przypadkach w okresie zaostrzenia stanu zapalnego skóry stosuje się leki przeciwhistaminowe II generacji lub na krótki czas I generacji, w celu osiągnięcia m. in. sedacji. Następnie wskazana jest kontynuacja leczenia preparatami przeciwhistaminowymi II generacji. Stosowane są też leki uspokajające, natomiast nie poleca się leków antyleukotrienowych.
inhibitory kalcyneuryny.

Treatment modalities of patients with atopic dermatitis (AD) are dependent on patient age, on the intensity of both skin symptoms and subjective signs of the disease i. e. itch and sleep disturbances, on the body surface involved with lesions, as well as on the type of sensitizing allergens. Characteristics of allergens are crucial to start prophylaxis and to make decision about specific immunotherapy.
In case of remission of the disease the most important factor is to prevent dryness of the skin using emollients, which reconstruct integrity and continuity of stratum corneum. This procedure prevents penetration of airborne allergens across damaged skin barrier into the dermis.
In mild AD cases, pimecrolimus (mainly in children) and corticosteroids of the lowest potency alternatively with their basis should be recommended.
In case of moderate intensity of AD either topical treatment with calcineurin inhibitors i.e. tacrolimus and pimecrolimus or topical glicocorticoids – group 4, 5 of American classification should be applied. In addition PUVA/ UVB phototherapy may be beneficial, as well as immunotherapy with specific airborne allergens. Coexisting bacterial skin infections should be treated with systemic antibiotics, macrolids, chinolons, and cephalosporins; in case of viral herpes infection acyclovir should be administered systemically for 5-7 days; and appropriate antimicotic treatment should be applied in case of fungal infections.
Severe AD is an indication for systemic treatment with cyclosporin A (rather than corticosteroids), and antibiotics as mentioned above. Specific immunotherapy should be proposed for selected cases of severe AD.
Sensitive skin areas such as face, orbicular skin and flexures should be treated rather with pimecrolimus and tacrolimus than with corticosteroids, however, topical corticosteroids are recommended within trunk and the extremities excluding flexures.
While clinical status of AD patients improves treatment modalities suitable for benign and mild AD should be applied. In all cases of exacerbiation of skin lesions 2nd generation of antihistaminic drugs should be administered or for a short time period 1^st generation of antihistaminic in order to obtain additional sedation. Further treatment should be based on 2^nd generation of antihistamines. Tranquilizers are also helpful in AD treatment while anti – leukotriene agents are not recommended.