Postępowanie w czynnościowych bólach brzucha w świetle aktualnych rekomendacji

Wstęp

Bóle i skurcze brzucha to jedne z najczęściej zgłaszanych dolegliwości przez pacjentów, nie tylko w praktyce gastroenterologicznej, lecz także w gabinecie lekarza rodzinnego czy na szpitalnych oddziałach ratunkowych, to również najczęstszy objaw, w przypadku którego pacjenci sięgają po leki samodzielnie. Według niektórych danych ponad 50% populacji cierpi okresowo z powodu bólów brzucha. Co 10. pacjent w gabinecie lekarza POZ i prawie każdy u gastroenterologa zgłasza się z tego właśnie powodu. Dolegliwość jest więc bardzo powszechna, natomiast przyczyny mogą być różne – od bólów somatycznych, które są na ogół dobrze zlokalizowane, wiążą się często z podrażnieniem otrzewnej i wymagają dokładnej diagnostyki i często terapii celowanej z leczeniem chirurgicznym włącznie, po bóle trzewne, rozlane, lokalizujące się w różnych częściach jamy brzusznej. Bóle trzewne mogą przebiegać jako bóle skurczowe, związane z chorobami czynnościowymi, takimi jak zespół jelita nadwrażliwego czy dyspepsja czynnościowa, ale mogą to być również dolegliwości bólowe, często w postaci bólów skurczowych, które nie spełniają kryteriów rozpoznania chorób czynnościowych [1–4].

Bóle brzucha – rozpoznanie

Najczęściej bóle skurczowe w obrębie jamy brzusznej są związane z bólami menstruacyjnymi, kolką nerkową, kolką żółciową lub są to bóle skurczowe krótkotrwałe, tzw. kolki jelitowe, w przypadku których ustalenie przyczyny czy konkretnego rozpoznania czasami nie jest możliwe. Postępowanie w bólach brzucha zmierza jednak zawsze do przybliżenia rozpoznania, gdyż tylko wtedy terapia będzie bezpieczna i skuteczna. Podstawowym obowiązkiem lekarza jest dokładne zebranie wywiadu, który często może zasugerować właściwe rozpoznanie, oraz zbadanie brzucha, aby wykluczyć podrażnienie otrzewnej czy obecność masy guzowatej w jamie brzusznej. Dobrze zebrany wywiad powinien uwzględniać lokalizację bólu, promieniowanie do innych okolic (choćby pod prawą łopatkę w kolce żółciowej czy do pachwiny w kolce nerkowej), sezonowość bólu (typową w chorobie wrzodowej), okresowość, zależność od posiłku lub specyficznych pokarmów, natężenie, występowanie objawów towarzyszących.
Bardzo ważnym elementem postępowania w bólach brzucha jest identyfikacja chorych, którzy wymagają dalszej diagnostyki. Służy temu między innymi rozpoznanie tzw. objawów alarmowych. Wszyscy pacjenci z objawami alarmowymi powinni być diagnozowani w celu wykluczenia poważnych patologii organicznych. Objawy...


View full text...