Postępowanie w obrzęku mózgu

Obrzęk mózgu jest bardzo poważnym problem interdyscyplinarnym. Jest to reakcja mózgu na różne czynniki chorobowe, zarówno miejscowe, jak i ogólnoustrojowe.
Proces ten jest szczególnie niebezpieczny dla życia, ze względu na to, że mózg dorosłego człowieka znajduje się w zamkniętej i nierozszerzalnej przestrzeni.


Całkowita objętość czaszki wynosi przeciętnie 1 500–1 900 cm3. Ok. 85 proc. tej objętości zajmuje mózg. Pozostałe części to płyn mózgowo-rdzeniowy (PMR) i krew, stanowiące po ok. 7,5 proc. całej objętości. Mózg ma pewne, ograniczone, zdolności adaptacyjne, ale mają one znaczenie tylko w wolno narastającym procesie. Takie zjawisko obserwuje się np. w wolno rosnących oponiakach, które mogą osiągać znaczne rozmiary, zanim spowodują wystąpienie klinicznych objawów wzmożonego ciśnienia śródczaszkowego. Szybko narastający obrzęk mózgu uniemożliwia taką adaptację mózgu do wzrastającego ciśnienia wewnątrzczaszkowego i w krótkim czasie następuje uszkodzenie, najczęściej nieodwracalne jego funkcji.
W warunkach prawidłowych, zgodnie z zasadą reguły Monro-Kellie [1] mózg, krew i płyn mózgowo-rdzeniowy pozostają ze sobą w równowadze, a panujące ciśnienie śródczaszkowe jest sumą ciśnień przez nie wywieranych. Zwiększenie objętości któregokolwiek z tych elementów doprowadza początkowo do zmian kompensacyjnych w obrębie pozostałych, aż do momentu wyczerpania tych zdolności. Wtedy dochodzi do wzrostu ciśnienia śródczaszkowego. Ważnym elementem jest dynamika procesu. Poza tym wzrost objętości krwi w jamie czaszki lub zaburzenia odpływu PMR doprowadza do odpowiedzi ze strony mózgu pod postacią jego obrzęku. Prawidłowe ciśnienie wewnątrzczaszkowe wynosi u człowieka przeciętnie ok. 10 mmHg lub 135 mm słupa PMR. Wzmożone ciśnienie wewnątrzczaszkowe występuje, gdy ciśnienie podnosi się odpowiednio powyżej 20 mmHg lub 270 mm słupa PMR.

W jamie czaszki istnieją struktury anatomiczne, odgrywające istotną klinicznie rolę w przypadku wzrostu ciśnienia śródczaszkowego. Są to: sierp mózgu, namiot, otwór wielki. Organizacja przestrzeni wewnątrzczaszkowej wyznaczona przez ww. struktury ma istotne znaczenie w przypadku wzrostu ciśnienia śródczaszkowego. Ciśnienie w różnych strefach może być zmienne i powoduje to różne objawy kliniczne. Rozróżnia się wiele zespołów objawów, zależnych od pierwotnej lokalizacji przyczyn wywołujących obrzęk [2]. Jeżeli uszkodzenie jest zlokalizowane w płatach...


View full text...