Postępy leczenia zaburzeń psychicznych chorych u kresu życia

Wśród chorych w zaawansowanym stadium choroby nowotworowej dominują dwie grupy zaburzeń – czynnościowe (dezadaptacyjne) i neuropsychiatryczne. W pierwszej grupie przeważają zespoły lękowe i depresyjne. Leczenie zależy od obrazu klinicznego powyższych zespołów. Terapię lęku przewlekłego rozpoczyna się od podawania benzodiazepin (BDP) przeciwlękowych łącznie z anksjolitykami nieuzależniającymi (np. buspiron, doksepina), które po ok. 14 dniach stają się właściwymi środkami leczniczymi, umożliwiając zaprzestanie podawania benzodiazepin. Lęk napadowy po przerwaniu napadu benzodiazepinami z propanololem leczy się małymi dawkami selektywnych inhibitorów wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI) lub wenlafaksyną, natomiast lęk fobijny stosując doraźnie BDP, a profilaktycznie – SSRI. Zespoły depresyjne hipoaktywne wymagają podania leków psychostymulujących (SSRI lub wenlafaksyny), natomiast zespoły depresyjne hiperaktywne – leków przeciwdepresyjnych, uspokajających, np. mianseryny, mirtazapiny, trazodonu, moklobemidu. Wśród zaburzeń neuropsychiatrycznych dominują zespoły majaczeniowe lub majaczeniowo-zamroczeniowe hiperaktywne. Leczenie ich, poza próbą usunięcia przyczyny, polega na podawaniu środków antypsychotycznych z dodatkiem anksjolityków. Postępowaniem z wyboru jest podawanie haloperidolu, olanzapiny, kwetiapiny lub risperidonu z midazolamem lub lorazepamem. Osobom z chorobą Parkinsona nie zaleca się przyjmowania haloperidolu, a dawki risperidonu powinny być odpowiednio mniejsze. W przypadku braku poprawy należy przejść na klorazepat dwupotasowy. W delirium hipokinetycznym, które występuje zwykle w okresie agonii, nie podejmuje się leczenia antypsychotycznego, ograniczając się jedynie do dotychczas stosowanego leczenia objawowego.

There are two groups of psychiatric disturbances in these cancer patients – adjustment disorders and neuropsychiatric disturbances. The first group consists mainly of anxiety and depressive syndromes. The drugs should be appropriate for the specific symptoms. In general anxiety disorder we started with anxiolytic benzodiazepines (BDP) and after 14 days continued the treatment with other anxiolytics (e.g. buspirone, doxepin). Panic disorder in the first step BDP and propranolol, second step (as prophylaxis) selective serotonine reuptake inhibitors (SSRI). Depressive hypoactive syndrome should be treated with psychoactive antidepressants (e.g. SSRI or venlafaxine). Hyperactive depression reacts better to sedative antidepressive drugs: e.g. mianserin, mirtazapine, trazodone. In mixed syndromes we use moclobemide, tianeptine or venlafaxine (with BDP) at the beginning. Delirium is a typical example of a neuropsychiatric disturbance. We treat mainly hyperactive delirium. In the acute stage of delirium we use antipsychotics (haloperidol, olanzapine, risperidone, quetiapine). Older patients with Parkinson’s disease should be treated with small doses of risperidone. Neuroleptics should be completed with anxiolytics (midazolam, lorazepam). In the case of lack of therapeutic effect the neuroleptics should be replaced with clorazepate dipotassium (i.m. or i.v.). Hypoactive form of delirium usually appears in the last days of life and we provide then only by typical somatic symptom control (e.g. pain).